M Ə cbur I Ə m ə k V
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İ stintaq v ə c ə rim ə l ə r Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə rinin gücü onların ə lind ə olan qanunları t ə tbiq etdirm ə müxanizml ə rinin t
ə siredici olmasından asılıdır. M ə cburi ə m ə k v ə insan alveri ad ə t ə n ə m ə k qanunların pozulması mühitind ə
ş ver
ə n cinay
ə tl ə rdir. Buna gör ə d ə bu cinay ə tl
r h ə m ə m ə k qanunvericiliyi h ə m d ə cinay
ə t qanunvericiliyin ə aiddir. B Ə T-in 29 saylı M ə cburi
Ə m ə k Konvensiyasına ə sas ə n m
ə cburi
ə m ə k cinay
ə t kimi sayılmalıdır v ə ona aid c ə zalar adekvat olmalı v ə ciddi t
ə tbiq edilm ə lidir. C
ə za h
ə m maliyy ə c
ə rim
ə l ə ri h ə m d ə h
ə bs c
ə zası qismind ə ola bil
ə r.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin c ə rim ə l ə ri icra etdirm
ə m ə ist ə kl ə ri oldu
ğ undan, m
ə cburi
ə m ə k halları ümum ə n hüquqi v ə cinay
ə t qanunvericiliyinin t ə
ə l ə b edir. Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri ciddi v ə yaxud q ə sd ə n qanunpozma il ə qeyri-iradi v ə ya kiçik pozuntular arasında f ə rqi sezm ə k üçün bilik v ə yax
ş ı mühakim ə y
sahib olmalıdırlar. Misal üçün i ş çil ə rin şə xsiyy
ə ti t
ə sdiq ed
ə n s
ə n ə dl ə rinin saxlanması bütün ölk ə l ə rd ə qeyri-qanunidir v ə bu hal
m ə cburi ə m ə yin göst ə ricisi kimi q ə bul edil
ə bil
ə r. Amma b ə z
n i şə götür ə nl ə r şə xsiyy ə ti t
ə sdiq ed
ə n s ə n ə dl ə ri pis niyy ə tl ə saxlamazlar amma bunu sübut etm ə k ç ə tin olar. Ona gör ə d
ə cinay
ə t i
ş ini
ba ş lamazdan ə vv ə l ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri i şə götür ə nin
ə sas niyy
ə tini ba
ş a dü
ş m ə y ə c ə hd etm
ə lidirl
ə r.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə ri cinay ə t sanksiyalarını t ə tbiqd
ə n ə vv ə l müxt ə lif inzibati vasit ə l
rd ə n istifad ə ed
ə
bil ə rl ə r. Ə n çox istifad ə olunan bel ə inzibati vasit ə l ə rd ə n biri c ə rim
ə l ə rin t ə tbiqidir. Amma c ə rim
ə l ə r effektiv ç ə kindirici vasit ə olmalı v ə bel
ə d ə qalmalıdır. B ə zi ölk ə l ə r c ə rim ə l ə rin m ə bl əğ inin mü
ə yy ə n edilm
ə si üçün metodlar hazırlamı ş lar. Bunlar a ş a ğ ıdakı kriteriyalar ə sasında mü ə yy ə n edilir: pozuntunun neç ə d
f ə t ə krar olunması, biznesin ümumi dövriyy ə si, pozuntunun t ə sir etdiyi i ş çil
ə rin
sayı, yaxud pozuntunun xarakteri v ə n ə tic
ə l ə ri. Daha ciddi inzibati sanksiya biznes f ə aliyy ə ti üçün
verilmi ş lisenziyanın geri alınması v ə ya mü
ə ssis
ə nin ba
ğ lanması ola bil ə r. Ad
ə t ə n m ə cburi ə m ə k v ə insan alveri kimi cinay ə tl ə r c
ə za prosedurlarına g ə tirib çıxarır amma b ə z ə n xüsusi hallarda m ə cburi ə m ə y ə çevril ə bil ə n ə m ə k qanunvericiliyi pozuntularını da h ə ll etm
ə k vacibdir. Bundan ə
ə
ə m ə k müf ə tti
ş l ə ri qabqlayıcı t ə sir ə malik c
ə za vasit
ə l ə rind ə n d ə istifad
ə ed
ə bil
ə rl ə r. M ə s ə l ə n Braziliyada ə m
k müf ə tti ş liyi katibliyi m ə hk
m ə l ə r t
ə r ə find ə n m ə cburi
ə m ə k hallarına gör ə
t ə qsirli bilinib c ə za almı
ş i
şə götür
ə nl ə rin adlarını n əş r etdirir. Bu “qara siyahı” dig ə r qurumlara imkan verir ki, onlar bu siyahıda adları olan şə xsl ə rin kredit, subsidiya v ə sosial yardımlar almasına mane olsunlar. Bu “qara siyahı” xüsusi h ə ssaslıqla idar ə olunmalıdır ki, sui-istifad ə v
ə korrupsiya halları ba ş verm ə sin. Braziliya Hökum ə ti eyni zamanda federal hüquq mühafiz ə v
ə m
ə hk ə m ə
orqanlarına s ə lahiyy ə t vermi
ş dir ki, onlar birg ə i
ş l ə y ə r ə k i
şə götür
ə nl ə r ə el ə hadis
ə yerind
ə c ə c ə zalar t ə tbiq etm ə kl ə c ə zasızlı ğ a son qoysunlar.
23
24
Ə vv ə ll ə r i
şə götür
ə nl ə r korrupsiya v ə qeyri-adekvat m ə hk ə m ə q ə rarları n ə tic
ə sind
ə istintaqdan qaça bilirdil ə r. Filippind ə ox
ş ar c
ə hd edil
ə rk ə n, qanun pozucularına qar ş ı stiqma yaratmaq v ə ictimaiyy ə ti
x ə b ə rdar etm
ə k üçün hökum ə t cinay
ə tkar i
şə götürm
ə agentlikl ə rinin adlarını internet s ə hif
ə sind
ə
yerl əş dirir. A ş a ğ ıda mümkün inzibati, mülki v ə cinay ə t sanksiyalarının siyahısı verilib: •
D ə yi ş iklikl
ə ri t
ə qdim ed
ə c ə k qada ğ alar •
C ə rim
ə l ə rin öd ə nilm ə si
•
D ə yi ş iklikl ə rin icra olunmasına q ə d ə r firmanın müv ə ə ti ba
ğ lanması
•
İş çinin i şə qaytarılması •
Lisenziyanın müv ə ə ti v ə ya tamam ə n geri alınması (m ə s
l ə n, öz ə l i şə götürm
ə agentliyi) •
ə r ə rç ə k ə n ə d ə ymi ş maddi z
ə r ə rin öd ə nilm ə si
•
M ə n ə vi z ə r ə rin öd
ə nilm
ə si
•
Ə mlakın müsadir ə edilm ə si
•
Müqavil ə l ə r imzalamaq v ə yaxud fond yaratmaq hüquqlarının geri alınması •
Ev h ə bsi v ə ya azadlıqdan m ə hrum etm
ə
ə r ə rç ə k ə nl ə rl ə nec ə davranmalı M ə cburi ə m ə k v
ə insan alverin ə qar
ş ı cinay
ə t i
ş l ə rinin bir çoxunda toplanmı ş m ə lumatların yet ə rli
olmasına baxmayaraq, i ş in m ə hk ə m ə y ə verilm
ə si üçün z ə r
rç ə k ə nl ə rin ifad ə sin ə ehtiyac yaranacaqdır. M ə cburi ə m ə k qurbanları (faktiki v ə ya potensial) il ə ba
ğ lı m
ə s ə l ə l ə rd ə h ə mi şə insan
hüquqları cinay ə t hüququ m ə s ə l ə sini üst ə l ə m ə lidir. BMT-in İ nsan Hüquqları üzr ə Ali Komissarı İ nsan Hüquqları v ə İ nsan Alverin ə dair T ə klifedici Prinsipl ə r v ə T ə limatları n əş r etdirmi ş dir v
ə
burada qeyd edil ə n m
ə s ə l ə il ə ba
ğ lı g
ə r ə kli t ə limat vardır. Bir sıra ölk ə l ə rd ə hüquq mühafiz ə
orqanları v ə z ə r ə rç ə k ə nl ə r ə yardım t əş kilatları arasında Anla ş ma Memorandumu imzalanmı ş dır v
ə
bununla onlar arasında h ə m ə m ə kda ş lı ğ a, h ə m d ə z
ə r ə rç ə k ə nl ə rin maraqlarının qorunmasına imkan yaranmı ş dır.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin bu cür ə m ə kda
ş lıq müqavil ə l
rini n ə z ə r ə alması m ə sl ə h ə tdir v
ə cinay
ə tin mü
ə yy ə n edilib istintaqa c ə lb olunmasında z ə r ə rç ə k ə ni diqq
ə t m
ə rk ə zin ə
alan yana ş madan istifad ə ni t
ə min etm
ə k m
ə qs ə dil ə h ə mkarlar ittifaqları v ə dig
ə r t
əş kilatlar il ə öz
müqavil ə l ə rini hazırlamaları g ə r
kdir. Z ə r ə rç ə k ə nl ə rin mü ə yy ə n edilm ə si v ə yardım göst ə rilm ə sind ə a ş a ğ ıdakı prinsipl ə rd ə n istifad ə olunmalıdır: •
Z ə r ə rç ə k ə nl ə rin onlara verilmi ş bütün seçim variantları haqqında m ə lumatı olmalıdır, xüsusil ə d ə m ə hk ə m ə d ə ifad ə verm
ə k seçimi. Onlar bütün prosedurlar v ə mümkün riskl ə r haqqında bilm ə lidirl
ə r.
•
Ə g ə r z ə r ə rç ə k ə n m
ə cburi
ə m ə k icra etdiyi zaman cinay ə t tör ə tmi
ş s ə o, cinay
ə t m
ə suliyy
ə tin
ə c ə lb edilm ə m ə lidir (c
ə za verm
ə m ə prinsipi) •
Z ə r ə rç ə k ə nl ə rin
şə xsi m
ə lumatlarına hörm ə t edilm
ə lidir v
ə onlar
t ə r ə find
ə n verilmi ş m
lumatın m ə xfiliyi t ə min edilm ə lidir.
•
Z ə r ə rç ə k ə nl ə r v
ə onların ail ə l
rinin t ə hlük ə sizliyi t ə min edilm ə lidir.
İ nsan alverin ə m
ruz qalmı ş qurbanları evl ə rin
ə gönd
ə rm ə zd ə n ə vv ə l mümkün riskl ə r diqq
ə tl ə ara ş dırılmalıdır. •
Z ə r ə rç ə k ə nl ə r ə onların ehtiyacına uy ğ un yardım edilm ə lidir, m
ə s ə l ə n tibbi, psixoloji v ə hüquqi yardım. •
Z ə r ə rç ə k ə nl ə r ə m ə lumatlı q ə rar ver
ə bilm
ə l ə ri üçün imkan verilm ə lidir v ə onlara özl ə ri il
ə ba
ğ lı q
ə rar verm
ə prosesind ə i
tirak etm ə k imkanı verilm ə lidir. •
Z ə r ə rç ə k ə nl ə r ə cinay ə t prosesin ə aidiyy
ə ti olmadan kompensasiya bar ə
ə m ə lumat verilm ə lidir. •
U ş aqların hüquqları v ə ehtiyaclarını n ə z ə r ə almaq üçün xüsusi prosedurlar yaradılmalıdır. U ş aqlara ünvanlanmı ş bütün yardım v ə
ə dbirl
ə ri ancaq u ş a
ın mara ğ ını t ə min etm
ə lidir.
Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri bilm ə lidirl ə r ki, mümkün qurbanlar v ə qanunpozucuları arasındakı münasib ə tl ə r kompleks v ə b
ə z ə n d ə t ə zadlı ola bil ə r. Qurbanlar ilk növb ə d ə i ş çil ə r kimi n
ə z ə r ə alınmalıdırlar, hansı ki onlar s ə rb ə st q
ə rar verm
ə s
ə lahiyy
ə tl ə rini itirmi ş ola bil ə rl ə r, amma bununla bel ə onlar mü ə yy ə n irad
ə y ə malik şə xsl ə rdirl
ə r. H
ə tta hüquqi t ə dbirl
ə rin hazırlanması üçün qurbanlara diqq ə t
ə sin
ə baxmayaraq, ə ks
r m ə cburi ə m ə y ə m ə ruz qalmı ş
xsl ə r özl ə rini bel
ə rolda görmürl ə r.
M ə s ə l ə n, miqrant i ş çil ə r öz riskl ə rini m
ə ntiqi yolla hesablayırlar: öz s ə yah
ə t v
ə i
ş l ə dikl ə ri zamanı üzl əş dikl ə ri ç
ə tinlikl
ə r ə döz ə n şə xsl
ə r arasında “köl ə likd
ə n sahibkarlı ğ a” kimi dü ş ünc
ə
ə sas yer tutur. Amma onların bir çoxu axırda öz ya ş ayı
ş v
ə i
ş
şə raitl ə rinin yax ş ıla
ş dırma
ğ a nail olurlar. M ə
ə m ə k qurbanlarının dig ə r bir mümkün qrupu is ə n ə sill ə rl ə ciddi diskriminasiya il ə üzl
əş mi ş insanlardır. Buna gör ə d
istismara qar ş ı mübariz ə aparmaq onların imkan v ə ya t
ə s ə vvürl ə rind ə n çox uzaqdır. Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|