M Ə cbur I Ə m ə k V
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cinsi zorakılıq da daxil olmaqla, fiziki zorakılıq
|
Qoruma funksiyası Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri eyni zamanda sah ə n ə zar
ə ti zamanı i ş çil
ə rl ə birba
ş a ə laq ə y ə gir
ə r ə k m ə lumat verm ə kl ə onları t ə limatlandıra bil ə rl ə r.
İş çil
ə ri, i
şə götür
ə nl ə ri v ə potensial m ə cburi
ə m ə k qurbanlarını onların hüquqları bar ə d
m ə lumatlandırmaq ə n d
ə y ə rli qabaqlama v ə
qoruma strategiyasıdır. Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri i ş yerind ə rastla
ş dıqları xüsusi bir v ə ziyy
ə td ə n asılı olaraq kifay ə t q ə d ə r geni ş
inzibati v ə dig ə r vasit
ə l ə rd ə n istifad ə ed
ə bil
ə rl ə r. Bu faktor onları potensial m ə cburi ə m ə k v ə insan alveri qurbanlarını c ə lb ed ə n çox zaman h ə ssas hadis ə l ə r ə effektiv cavab verm ə k üçün yax ş ı
ə m ə l etm ə y ə n mü
ə ssis
ə y ə ilkin cinay ə t i ş i açılmadan yazılı x ə
ə rdarlıq t ə qdim etm
ə kl ə onlara öz ə m ə ll ə rini düz ə ltm ə y ə imkan ver ə bil ə rl ə r. Onlar h ə mçinin proses zamanı i şə götür ə nl ə ri c ə lb etm ə kl ə , i ş çil ə r ə köm ə k etm ə kl ə v ə yax ş ı praktikalar haqqında danı ş
ə sl ə h ə tl ə rini t
ə min ed
ə bil
ə rl ə r. Hazırda dünyada ə m
k müf ə tti ş liyi sisteminin inteqr ə olunması tendensiyası geni ş l ə nm ə kd ə dir. Bu
baxımdan yeni qurumlar yaratmaq ə v ə zin
ə , m
ə cburi
ə m ə y ə qar ş ı mübariz ə i
ş ini mövcud ə m
k müf
ə tti
ş liyi funksiyalarına daxil etm ə k daha m
ə qs ə d ə uy ğ undur. Bu m ə s
l ə h ə mçinin 81 v ə 129
saylı Konvensiyalarda da ə ks olunmu ş dur. Amma m ə cburi
ə m ə k v ə insan alverinin mür ə kk ə b xarakterini n ə z
r ə alaraq, b ə zi hallarda bu sah ə y
n ə zar ə ti t
ə min etm
ə k v
ə bacarıqları artırmaq üçün xüsusi ə m ə k müf
ə tti
ş liyi bölm ə sinin yaradılması m ə sl ə h ə t görül ə bil
ə r. Qanunların effektiv icrası üçün müvafiq qurumları, yerli idar ə l ə ri v
ə n
ə qliyyat idar ə l
rini lazımi material v ə maliyy ə
resursları, keyfiyy ə tli insan resursları il ə t
min etm ə k vacib şə rtdir.
15
16
QURBANLARIN MÜ Ə YY Ə N ED İ LM Ə S İ V Ə M Ə CBUR İ Ə M Ə K HALLARININ İ ST İ NTAQI Qanunu t ə tbiq etm ə nin ç ə tinlikl ə ri M ə cburi ə m ə k v ə insan alveri yüks ə k g
ə lir g
ə tir
ə n v
ə
ə l ə keçm ə ehtimalı az olan cinay ə tl
rdir. Z ə r ə rç ə k ə nl ə r çox zaman uzun müdd ə t ə istismar olunurlar v ə b ə z ə n satılır v ə yenid ə n satılırlar. B Ə
ş dır ki, bir il ə rzind
ə m
ə cburi
ə m ə kd ə n götürül ə n g
ə lir 44 milyard AB Ş dollarına b ə rab ə rdir v
ə bunun içind ə insan alverind ə n g
ə l ə n g ə lir 32 milyard AB Ş dollarıdır. Eyni zamanda, qurbanların t ə xmini sayı il ə müqayis
ə d ə cinay ə tkarların istintaqı çox a ş a ğ ı s ə viyy ə d ə dir. A ş a ğ ıdakı c ə dv ə ld ə dünya üzr ə ara ş dırılmı ş v ə c ə zalandırılmı ş insan alverin ə dair cinay ə tl ə rin sayı verilmi ş dir:
l İ stintaqlar C ə zalar Yeni v ə ya t ə kmill əş dirilmi ş qanunları olan ölk ə l ə rin sayı 2003 7,992 2,815 24 2004 6,885 3,025 39 2005 6,618 4,766 41 2006 5,808 3,160 21 M ə nb ə : İ nsanların Alverin ə dair Hesabat, AB Ş Dövl
ə t Departamenti, 2007 Qanunların effektiv icrasına qar ş ı müxt ə lif mane
ə l ə r vardır. Bunlardan b ə zil ə ri m
ə cburi
ə m ə yin öz xarakterind ə n, b
ə zil
ə ri siyasi v ə institusional faktorlardan ir ə li g
ə lir, m
ə s ə l ə n, b ə zi ölk
ə l ə rd ə v ə
ə razil ə rd ə
ə m ə k müf ə tti
ş liyinin m ə hdud funksiyasının olması ( ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin v ə zif ə l ə ri f ə slin ə
bax). M ə cburi
ə m ə k v ə insan alveri praktikaları ictimaiyy ə tin gözünd ə n uzaq oldu ğ u üçün onları mü ə
ə n etm
ə k ç
ə tindir. Hüquq mühafiz ə orqanları, el ə c ə d ə qurbanlara yardım t əş kilatları üçün t ə
ş (m
ə s ə l ə n, şə xsi evl
ə r, co
ğ rafi baxımdan ucqar yerl ə r v
ə tikinti sah ə si kimi tez-tez d ə yi ş il ə n i ş sah ə l ə ri) yerl ə rd ə i ş l ə y ə n mümkün z ə r
rç ə k ə nl ə ri tapıb üz ə çıxarmaq ç ə tindir. Bundan ə
ə m
ə cburi
ə m ə k ad ə t ə n el
ə v
ə ziyy
ə tl ə rd ə ba ş verir ki, potensial z ə r
rç ə k ə nl ə rin m ə hdud alternativl ə ri var v ə onların çox zaman ə m
k müf ə tti ş l ə rinin ə v ə zin
ə istismar edicil ə rl
ə m ə kda
ş lıq etm
ə kd ə n ba ş qa çar ə l ə ri olmur. Onların çoxu bilir ki, qeyri-qanuni i ş l ə dikl
ə rin
ə gör
ə milli
qanunları pozmu ş lar. Ba ş qaları diskriminasiya olunmu ş qruplara m ə xsus olurlar v ə onlar dövl ə t qurumları il ə
ə laq ə d ə n ümumiyy ə tl
ç ə kinirl ə r.
Ə slind
ə , hüquq mühafiz ə orqanları istismar ə leyhin
ə
çıxmaq v ə s
ə lahiyy
ə tli orqanlarla ə m
kda ş lıq etm ə k üçün t
ə limatlandırılmı ş potensial z ə r ə rç ə k ə nl ə rin d
ə st ə yi il ə daha çox qanun pozucularını ə dal
ə t ə c ə lb ed ə bil
ə rl ə r.
Ə n ə sası is ə , heç yerd ə
laq ə li qurumların arasında effektiv ə m ə kda ş lıq v ə koordinasiya mexanizml ə rinin olmaması m ə suliyy
ə tl ə rin fraqmentasiyasına g ə tirib çıxara bil ə r.
Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə rinin çox zaman polis v ə prokuratura kimi hüquq mühafiz ə orqanları il ə
laq ə si yoxdur. Buna gör ə d ə , bir çox hallarda m ə cburi
ə m ə k cinay ə tl ə ri
ə m ə k müf ə tti ş l ə ri t ə r ə find
ə n mü
ə yy ə n edil ə
bil ə r, amma, cinay ə t qanunları il ə davam etdirilm ə diyi üçün cinay ə t t
ə rkibi kimi sayılmaya bil ə r.
17
18
N ə hay ə t, m ə cburi ə m ə k v
ə insan alveri milli ə m
k bazarının ucqarlarında ba ş ver ə n qanun
pozuntularıdır. Bu pozuntular çox zaman ə halinin diskriminasiya edilmi ş qruplarına t ə sir edir v ə bu
qrupların müdafi ə si h ə m hökum
ə t h
ə m d
ə c ə miyy ə t üçün az prioritet t əş kil edir.
Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə rinin m ə cburi ə m ə k v ə insan alverin ə dair
ə m ə liyyat t ə limatlarının vacib elementl ə rind ə n biri h
ə r hansı bir v ə ziyy
ə tin m
ə cburi
ə m ə k olub olmadı ğ ını t ə yin etm
ə y ə köm ə k ed ə c ə k indikatorlar olmalıdır. Bu indikatorlar h ə mi
m ə cburi ə m ə yin elementl ə ri olmaya da bil ə r;
amma onlar sonrakı ara ş dırmalar üçün i ş ar ə l ə r kimi ba ş a dü
ş ülm
ə lidir. Ümumi qiym ə tl
ndirm ə bu sualın üz ə rind ə qurulmalıdır: i ş çi i
ş i q
ə bul ed
ə rk ə n sə rb ə st v
ə m
ə lumatlı seçim azadlı ğ ı il
ə t
ə min
olunmu ş durmu v ə o, bu
ə m ə k münasib ə tini t ə rk etm
ə kd ə azaddırmı? Indikatolar: •
m ə k müf ə tti
ş l ə ri, dig ə r hüquq mühafiz ə orqanları z ə r
rç ə k ə nl ə r ə yardım t əş kilatlarını mümkün m ə
ə m ə k v ə ziyy ə tl ə rini mü ə yy ə n etm
ə kd ə istiqam ə tl ə ndirm
ə lidir;
•
Spesifik sektor v ə regionlarda ba ş verm
ə ehtimalı çox olan m ə cburi
ə m ə k hallarını n ə z ə r ə almaqla ölk ə y
m ə xsus olmalıdır; •
Milli qanun v ə qaydalara uy ğ unla
ş dırılmalıdır; •
ə m ə k şə raitini m ə cburi
ə m ə kd ə n ayırmaqda köm ə k etm
ə lidir.
B Ə T-in Standartdların T ə tbiqi üzr ə Ekspert Komit ə si bu m
ə s ə l ə il ə ba
ğ lı müxt
ə lif vaxtlarda öz t ə
ş dir.
2 B
Ə T t
ə r ə find ə n ir ə li sürül
ə n altı ümumi indikatorlar vardır. Bu ümumi indikatorların h ə r biri daha ə traflı suallarla ə laq
ə l ə ndirilm ə lidir. B ə zi nümun ə l ə r a ş a ğ ıda verilmi ş dir:
•
-
çid ə h ə r hansı pis r ə ftarın izi varmı, misal üçün göy ə rtil
ə r?
-
İş çid ə nigarançılıq ə lam
ə tl ə ri varmı? -
İş çid
ə psixi ça ş qınlıq v
ə ya zorakılıq ə lam
ə tl ə ri varmı? -
R ə hb ə rl ə r v ə ya i şə götür
ə nl ə r zorakı davranı ş nümayi ş etdirirl ə rmi? •
Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|