O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni Saqlash Vazirligi Samarqand Davlat Tibbiyot Universiteti Samarqand Viloyat Sog’liqni Saqlash Boshqarmasi Kurs ishi Mavzu

bilan kam tajribali xirurg,bir vaqtda mashhur bo'lgan xirurg professorga qaraganda yaxshi 
natijalarga erishish mumkin" degan edi.
Zamonaviy aseptika va antiseptika sterilizatsiyaning 
termik usullarini ultratovush ,ultrabinafsha rentgen nurlari,kimyoviy antiseptikaning turli 
vositalari ,antibiotiklarning turli tuman avlodlari infeksiya uchun kurashning son sanoqsiz 
usullari qõllaniladi.Ular jarohatdagi bakteriyalarni yõqotish uchun yetarli emasligi ,ularni 
jarohatga tushishini oldini olish yanada muhimroqligini tushunib yetishgan.Qayd qilinganidek 
tirik tõqimalarni yuqori tempratura ostida sterilizatsiya qilib bulmaydi,Lekin jarohatga teguvchi 
barcha jihozlarni sterilizatsiya qilsa buladi .1882-yilda bug' ostida sterilizatsiya qilish g'oyasi 
paydo bõldi va shu yili birinchi sterilizator yaratildi .Yillar davomida biz bugungi kungacha amal 
qilayotgan aseptika qoidalari -steril xalatlar kiyish, operatsiya maydoni steril choyshablar bilan 
sterilizatsiya qilish ,steril asboblar ishlatish, steril iplar bilan tikish va boshqalar ishlab chiqildi 
.1890-yili amerikalik Xolsted bu usullarga qõshimcha ravishda steril rezins qõlqop kiyishni 
qōshgan bõlsa 1900
-yil ingliz xirurgi Xanter steril niqoblarni taklif qilgan.

---

Biz
"antiseptika usullari"
deb ataydigan tushunchalarni qadiimgi misr tabiblarining ham ishlarida 
ham kuzatish mumkin:qadimgi jarrohlar jarohatdagi yot jismlatni olib tashlash ,qadimgi jugut 
tarixi :moisey qonunlarida jarohatga qõl bilan tegish taqiqlangan,Gippokrat shifokor qõli tozaligi
tamoyili qõlga ishlov berish uchun yomg'ir suvi vino ishlatish zarurligi ;operatsiya maydonini 
sochlardan tozalash kerakligi ;bog'lov materiallarini toza bõlish shartligini tayinlagan .Biroq 
xirurglarning yiringli asoratlarni oldini olishga qaratilgan ongli harakatlari ancha kech õn 
tõqqizinchi asrning õrtalariga kelib boshlangan .Nissenning yozishicha operatsiya degani bemor 
uchun Belington armiyadagi 25mingta soldatdan 15mingtasi õlgan Vaterlo urushdan kõra 
kõproq xavf-xatarni anglatardi.Operatsiya qilingan bemorlarda jarohatlar yiringlagan ;xirurg 
qorin bõshlig'ini ochishga jazm qilsa albatta bemor peritonitdan halok bõlishgan.1867 yilda 
ingliz olimi J. Lister fransuz bak-teriologi L. Paster tajribalariga asoslanib operatsion xona 
havosidagi, jarroh qo‘lidagi va jarohatga ishlati-ladigan narsalar (doka, jarrohlik as-boblari) dagi 
bakteriyalarni yo‘qotish bilan jarohatlarni ko‘pgina asoratlardan saqlab qolish mumkin, degan 
xulosaga keldi. Buning uchun u 5% li karbol kis-lota eritmasiga ho‘llangan bir necha qavat 
bog‘lov ishlatdi. Antiseptik kimyoviy preparatlar yuza va chuqur qo‘llaniladi. Yuza antiseptikada 
jarohat va bo‘shliklar xloramin, xloratsid, vodorod peroksid, kaliy permanganat va boshqa 
moddalar eritmasi bilan yuviladi yoki jarohat yuzasiga antisep-tik mazlar (maz A. V. Vishnevskiy 
mazi) surtiladi. Chuqur antiseptikada esa avj olayotgan jarohat atrofidagi teri ostiga antiseptik 
suyuqliklar (furatsilin, rivanol va boshqa eritmalar), teri osti, muskul orasi yoki venaga 
antibiotiklar singari antiseptik moddalar yuboriladi. Ikkala holda ham mikroblar yo o‘ldiriladi 
yoki ularning hayot faoliyati uchun noqulay sharoit tug‘diriladi.
Antiseptika 
deganda esa jaroxat 
patologik tuzilmasidagi yoki organizmdagi mikroblarni yo'qotish yoki miqdorini kamaytirishga 
qaratilgan tadbirlar tushuniladi.