- 77 - hisoblanib kelindi, hozir ham bu dastur o‘z a hamiyatini
yo‘qotgani yo‘q. U mamlakatimizda amalga oshirilayotgan
“Sog‘lom avlod uchun” dasturining o‘zagini tashkil yetadi.
Jismoniy sifatlarni rivojlantirishda ularning (kuch,
tezkorlik,
chaqqonlik,
chidamlilik
va
hokazolarning)
barchasini o‘zaro uzviy bog‘lab olib borishni tarbiya jarayoni
taqazo qiladi. Lekin sportning ma’lum bir turida muayyan
fazilat kuchliroq shakllanadi, rivojlanadi va u yetakchi harakat
sifati tarzida nomoyon bo‘ladi. Boshqa sifatlar ham nisbatan
rivojlanadi, lekin ular yordamchi, ko‘makchi harakat sifati
tarzida namoyon bo‘lishi mumkin. Masalan, sport o‘yinlaridan
basketbolda asosan chaqqonlik sifatini rivojlantiradi deb
hisoblansa, tezlik yordamchi sifati tariqasida rivojlanadi.
Lekin basketbol chidamlilikni ham tarbiyalashda asosiy
vositadir. Og‘ir atletikachilarda kuch jismoniy sifati yetakchi
fazilat sanaladi. “Siltab ko‘tarish (ro‘vok)ni ko‘p mashq qilish
esa tezkorlikni rivojlantiradi. Amaliyotda bu mashqlar orqali
chidamlilik va egiluvchanlik ham ko‘makchi jismoniy sifat
tarzida rivojlanishini guvohimiz. Umuman, chaqqonlikni
rivojlantirish uchun ko‘proq o‘yinlardan: voleybol, basketbol,
futbol, tennis, stol tennisi, gandbol, xokkey, regbi va
boshqalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Aslida bu
o‘yinlar uchun tezlikning a hamiyati ham ikkinchi darajali
emas. Chaqqonlikni rivojlantirish esa tez o‘zgaruvchan o‘yin
sharoitiga moslasha bilishni, kuzatuvchanlikni, mo‘ljalga
to‘g‘ri olishni, qisqa fursat ichida turli murakkab vaziyatda
aniq, to‘xtamga kelish, uni his qilish va o‘z harakatlarini shu
vaziyatga moslay olishdek hayotiy-zaruriy amaliy harakat
malakalarni shakllantiradi. Velosiped, harakatli o‘yinlar ham