O'zgaruvchi elektromagnit maydonlarining
inson organizmiga ta'siri
Elektromagnit
maydonlarining
inson
organizmiga ta'siri elektr va magnet maydonlarining
kuchlanishi, energiya oqimining intensivligi tebranish
chastotasi, nurlanishning tanani ma'lum yuzasida
to'planishi
va
inson
prganizmining
shaxsiy
xususiyatlariga bog'liq bo'ladi.
Elektromagnit
maydonlarining
inson
organizmiga ta'sir ko'rsatishining asosiy sababi inson
tanasi tarkibidagi atom va molekulalar bu maydon
ta'sirida musbat va manfiy qutblarga bo'lina
boshlaydi. Qutblangan molekulalar elektromagnit
maydoni tarqalayotgan yo'nalishga qarab harakatlana
boshlaydi.
Qon,
hujayra
va
hujayralar
oralig'idagi
suyuqliklar tarkibida tashqi maydon ta'siridan
ionlashgan toklar hosil qiladi. O'zgaruvchan elektr
maydoni inson tanasi hujayralarini o'zgaruvchan
dielektrik qutblanish, shuningdek, o'tkazuvchi toklar
hosil bo'lishi hisobiga qizdiradi. Issiqlik effekti
elektromagnit
maydonlarining
energiya
yutishi
hisobiga bo'ladi. Energiya yutilishi va ionlashgan
toklarning hosil bo'lishi biologik hujayralarga maxsus
ta'sir ko'rsatishi bilan kechadi, bu ta'sir inson ichki
organlari va hujayralaridagi nozik elektr potensiallari
ishini buzish va suyuqlik aylanish funksiyalarining
o'zgarishi hisobiga bo'ladi. O'zgaruvchi magnit
maydoni atom va molekulalarning magnet momentlari
yo'nalishlarining o'zgarishiga olib keladi. Bu effekt
inson organizmiga ta'sir ko'rsatish jihatidan kuchsiz
bo'lsada, lekin organizm uchun befarq deb bo'lmaydi.
Maydonning kuchlanishi qancha ko'p bo'lsa va
tuning ta'sir davri davomli bo'lsa, organizmga
ko'rsatuvchi ta'siri shuncha ko'p bo'ladi. Tebranish
chastotasining ortishi tana o'tkazuvchanligini va
energiya yutish nisbatini oshiradi, ammo kirib borish
chuqurligini kamaytiradi. Uzunligi 10 sm dan qisqa
bo'lgan to'lqinlarning asosiy qismi teri hujayralarida
yutilishi tajriba asosida tasdiqlangan. 10-30 sm
diapazondagi nurlanishlar teri hujayralarida kam
yutiladi (30-40%) va asosan ularning yutilishi
insonning ichki organlariga to'g'ri keladi. Bunday
nurlanishlar nihoyatda xavfli hisoblanadi.
Organizmda hosil bo'lgan ortiqcha issiqlik
ma'lum
chegaragacha
inson
organizmining
termoregulatsiyasi hisobiga yo'qotilishi mumkin.
Issiqlik chegarasi deb ataluvchi ma'lum miqdordan
boshlab (I>10 mVt/sm
2
), insonl organizmda hosil
bo'layotgan isiqlikni chiqarib tashlash imkoniyatiga
ega bo'lmay qoladi va tana harorati ko'tariladi, bu esa
o'z navbatida organizmga katta zarar yetkazadi.
Issiqlik yutilishi inson organizmining suvga
serob qismlarida yaxsfii kechadi (qon, muskullar,
o'pka, jigar va h.k.). Ammo issiqlik ajralishi qon
tomirlari sust rivojlangan va termoregulatsiya ta'siri
kam bo'lgan organlar uchun juda zararlidir. Bularga
ko'z, bosh miya, buyrak, ovqat hazm qilish organlari,
o’t va siydik xaltalari kiradi. Ko'zning nurlanishi ko'z
qora cho'g'ining xiralashishiga (kataraktaga) olib
keladi. Odatda ko'z qora cho'g'ining xiralashishi
birdaniga rivojlanmasdan, nurlangandan keyin bir
necha kun yoki bir necha hafta keyin payd bo'ladi.
Elektromagnit maydoni inson organizmiga ma'lum
o'tkazuvchanlikka ega bo'lgan dielektrik material
sifatida hujayralarga issiqlik ta'sirini ko'rsatibgina
qolmasdan, balki bu hujayralarga biol ogik obyekt
sifatida ham ta'sir ko'rsatadi. Ular to'g'ridan-to'g'ri
markaziy
nerv
sistemasiga
ta'sir
ko'rsatadi,
hujayralarning yo'nalishini o'zgartiradi yoki molekula
zanjirini
elektr
maydoni
kuchlanish
chiziqlari
yo'nalishiga aylantiradi, qon tarkibi oqsil molekulalari
biokimyo faoliyatiga ta'sir ko'rsatadi. Qon tomir
sistemasining funksiyasi buziladi. Organizmdagi
uglevod, oqsil va mineral moddalar almashinuvini
o'zgartiradi. Ammo bu o'zgarishlar funksional
xarakterda bo'lib, nurlanish ta'siri to'xtatilishi bilan
ularning zararli ta'siri va og'riq sezgilari yo'qoladi.
Dostları ilə paylaş: |