“Ilm fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” mavzusidagi 9
“Ilm-fan muammolari yosh tadqiqotchilar talqinida” mavzusidagi 9-sonli respublika ilmiy konferensiyasi 103
Bahodir Jalolov. O‘zbekiston xalq Ilhom Bobomurodov. Sopol lagan.
ustasi Muhiddin Rahimov portreti. Samarqand kulolchiligi.
O‘zbek milliy kulolchilik buyumlaridan biri lagandir. Chetlari biroz ko‘tarilgan,
likopchadan katta, quyuq ovqatlar, ho‘l mevalar solinadigan idish lagan deyiladi.
Laganlar qadimdan ishlatilib kelayotgan idish turlaridan biri bo‘lib, uni kulollarimiz
islimiy, girih, epigrafik usulida yozilgan yozuvlar, har xil qush, hayvonlar, hattoki
olam surati bilan bezaganlar. Lagan nasiba ramzi bo‘lib, u doira shaklida bo‘lgani
uchun olamni bildiradi.
Laganlarni tayyorlash jarayoni qo‘yidagicha amalga oshiriladi. Maxsus tuproq
tanlanib, kosagar loy tayyorlanadi.
Kosagar loy – pat loy yoki tovoq loy deb ham
yuritiladi. Bu loy tuproqqa qamish qozg‘og‘ini aralashtirib tayyorlanadi. Undan yassi
yuzali idishlar tayyorlanadi. Kulolchilik dastgohida lagan shakli yasaladi, yasalgan
lagan charxdan olingach yorilib ketmasligi uchun quyosh haroratida quritib olinadi,
so‘ngra maxsus pechda quritiladi. Qurigan buyumga naqsh chizilib, rang va sirlar
beriladi va maxsus pechda 1200 0 S xarorat ostida olovda pishiriladi. Shu tariqa turli
hajmdagi laganlar tayyorlanadi.
Kulolchilik laganlariga
har bir naqsh ma’lum qonuniyatlar asosida tuziladi va
chiziladi. Naqshlarning o‘ziga xos nomlari va ramziy ma’nolari ham bor. Har bir
naqsh va uning elementini azaldan ota - bobolarimiz biror narsa va voqyeylikning
ramzi tariqasida tasvirlab kelganlar.
Masalan gul
– go‘zallik, muhabbat, yaxshilik,
himmat ifodasidir. Gul - jannatdan olingan ajoyib ne’matdir. Hayotimizni gulsiz
