O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti zoyirov Laziz Subxonovich Raimjanova Madina Asrarovna Saidov Rasulbek Boltabayevich Shoislomova Nargiza Qobilovna investitsiya loyihalari ekspertiza
Yüklə 2,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
11.2.
Kredit shartnomasining asosiy qoidalari Tijorat banki va mijoz o‘rtasidagi kredit munosabatlari kredit shartnomaga asoslanadi. Rivojlangan bank. sistemasida xar qanday kredit munosabatlari unda ishtirok etuvchi tomonlarning mavkeidan katiy nazar o‘zaro manfaatli shartnomalar asosida amalga oshiriladi. Kredit shartnomada quyidagi asosiy shartlar ko‘rsatiladi: 1.Kreditning maqsadi. Tijorat banki uchun kreditning qanday maqsadlarga suralaetganligi muhim hisoblanadi. Tarmoklardagi o‘zaro nomutonosibliklar, usha tarmokda faoliyat ko‘rsatuvchi korxonalarning xolatiga faol ta‘sir ko‘rsatadi. Tijorat banki mana shu omillarni hisobga olish kerak. 2. Kreditning summasi. Kredit shartnomada kreditning summasi mijozning garovga qoygan mulkining 80 foiz miqdorida yoki kafolatlangan summa miqdorida belgilanib ko‘rsatiladi. Tijorat banki mijoz arizasida ko‘rsatilgan summani har tomonlama asoslab berishi kerak. Odatda, mijozlar o‘z imkoniyatlarini maksimal darajada baholab keladilar. Tijorat banklari kerakli hollarda kreditlanayotgan ob‘ektni to‘la o‘rganib chiqish uchun mutaxasislarni jalb qilishi mumkin. 3. Kreditning foiz stavkasi. Markazni bankning qayta moliyalash stavkasi asosida belgilanadi. Bunda tijorat banklari Markaziy bank belgilagan foiz darajadan 1,5 martagacha ko‘tarishlari mumkin hamda foiz stavkasi kreditning maqsadiga qarab 1,6 oshishi yoki kamayishi mumkin. 4. Kreditning maqsadi. 234 Shartnomada kreditni qaysi maqsad uchun ishlatilishi ko‘rsatiladi. Kreditnnng kaysi maqsad uchun ishlatilishini korxonalar uzlarining biznes rejasida ko‘rsatib kelishlari shart. Biznes rejada ko‘rsatilgan maqsad bo‘yicha kredit summasi o‘tkazilib beriladi va keyingi operatsiyalari ham bank tomonidan shartnoma asosida nazorat kilib boriladi. 5. Kreditni qaytarish muddati. Kredit uchun olinadigan foiz bir necha marta muddati o‘tgan foiz hisob raqamiga chiqsa bank kreditni muddatidan oldin epishga farmoish beradi.. Barcha ssuda operatsiyalari shu hisob raqam orqali olib boriladi. Kredit summasi bankning uz mablag‘lari hisobidan korrespondentlik hisob raqamidan tulab beriladi. Respublikamizda kiska muddatli kreditlash va umuman tijorat banklar tomonidan kredit berish ―Banklar va bank faoliyati‖ to‘g‘risidagi konunga asosan olib boriladi. Banklar tomonidan kredit berishda kreditlashning printsiplari asosida amalga oshiriladi. Ular quyidagilardan iborat: kreditning maqsadliligi; kreditning ta‘minlanganligi; kreditning muddatliligi; kreditning qaytarishligi; kreditning to‘lovliligi. Kreditning mana shu printsiplari asosida va mijozning balansi asosida moliyaviy ahvoli va kreditga layoqatliligi aniqlanib, mijoz bilan bank o‘rtasida kredit shartnomasi tuziladi. Kredit shartnomada bank quyidagi majburiyatlarni va vazifalarni o‘z zimmasiga oladi; agar mijoz shartnomaga amal qilmasdan hisobotlarni noto‘g‘ri yuritsa yoki biznes-reja asosida ssudani ishlatmasa bank muddatidan oldin kreditni qaytarish huquqiga ega; kredit olgan tashkilotga har oyning 1 sanasiga shartnomada ko‘rsatilgandek foiz hisoblanadi; bank kredit olgan tashkilotga Markaziy bankning normativ aktlari, hisob-kitob turlarining o‘zgarishi haqidagi va kredit bo‘yicha savollar va kreditlashning o‘zgarishi haqida ma‘lumot berib turishi lozim; bank kreditning maqsadli ishlatilishi bo‘yicha xar doim mijozning faoliyatini tekshirib turadi. Tekshirish natijalari asosida mijozga keyingi davr uchun yana kredit berish mumkin; tijorat banki mijozni Markaziy bankning qayta 235 moliyalash stavkasidan xabardor qilib turish kerak; mijoz kredit shartnomaga amal qilmasdan faoliyat ko‘rsatsa bank kreditni muddatidan oldin egshshga huquqi bor. Kredit shartnomada mijoz o‘z zimmasiga quyidagi majburiyatlarni oladi: kreditdan foydalanish jarayonida mijoz kreditning muddatiylik, qaytarishlik, maqsadlilik, to‘lovlilik va ta‘minlanganlik printsiplariga amal qilgan holda faoliyat ko‘rsatishi kerak; kreditning qaytarilishini ta‘minlash uchun mijoz garovga o‘z mablag‘larini qo‘yish kerak; garovga olingan mulk sug‘urta idorasi tomonidan sug‘urtalanishi va Davlat notarial idorasi tomonidan ro‘yxatdan o‘tkazilishi kerak; kredit olgan korxona bankga oylik, kvartallik va yillik balanslari bilan birga moliyaviy natijalar hisoboti va debitor va kreditor qarzlari paydo bo‘lgan vaqti, muddati o‘tgan qarzlari uchun kelishuv dalolatnomalari (akt sverka) haqidagi ma‘lumotnomani va faoliyatini tekshirib borish uchun zarur bo‘lgan boshqa hujjatlarni bankka taqdim etishi kerak; kredit olgan korxonada bank inspektori kreditning maqsadli ishlatilishi bo‘yicha tekshirish o‘tkazib hisobot hujjatlarini va garovga olingan mulkning saklanishini dorshiy nazorat kilib borishi uchun shartnomaga asosan ruxsat berishi lozim; kredit olgan tashkilot kredit shartnoma.asosida faoliyat ko‘rsatishi lozim; kreditlashda kredit shartnoma katta ahamiyatga ega. Tijorat banki kredit shartnoma asosida mijozning faoliyatini doimiy tekshirib turadi. Kredit shartnomada kredit uchun kerakli bo‘lgan barcha ma‘lumotlar ko‘rsatiladi. Kreditning summasi, kreditni qaytarish muddati, kreditning ta‘minlanganligi uchun garovga kuyilgan mulk eki kreditni uzolmatanligi uchun boshqa bir korxonaning tulab berish xakidagi ishonch kogozi ko‘rsatiladi. Kredit uchun kerakli bo‘lgan barcha hujjatlar kredit paketida tuplanadi.Kredit paketning asosini kredit shartnomasi tashkil etadi. Kredit shartnomasi bank uchun ham, qarz oluvchi uchun ham juda muhim va mas‘uliyatli hujjatdir. Shu sababli u belgilangan qoidalarning hammasiga amal qilgan holda tuzilishi kerak. Yüklə 2,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|