Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti d. Yu. Xujamkulov, D. A. Ismailov investitsiya loyihalarini

Izlanuvchanlik va yangiliklarni joriy etish
Agar ishlab chiqariladigan mahsulotlar yoki ko’rsatiladigan xizmatlarni 
kelgusida yanada takomillashtirish zarur bo’lsa, biznesni doimiy ravishda ilmiy 
izlanish va tajriba konstruktorlik ishlari bilan bog’lik ravishda olib borilishi shartdir. 
Shu maqsadda asosiy e’tiborni izlanuvchanlik va yangiliklarni joriy etish bo’limida 
quyidagi masalalarni yoritishga qaratmog’imiz lozim: 
-Joriy etish va ishlab chiqish jarayoninning xozirgi holati; 
-Ish xajmi, jarayonni yakunlash uchun zarur bo’lgan xodim, moddiy texnika 
baza, xarajat va moliyalashtirish manbalari va kutilayotgan muammolar ; 
-Kuzda tutilayotgan va o’tkazilayotgan yangi ilmiy izlanishlar: vazifa, mablag’, 
ehtiyoj, xarajat va moliyalashtirish manbalari va undan kutilayotgan yutuqlar. 
Bu bo’limda mahsulotlar raqobatbardoshligini oshirishdagi ilmiy izlanish va 
tajriba konstruktorlik ishlari ahamiyatini aniq ko’rsata bilishi zarur. Yoritishda 
afzalligiga, qoplash muddatini yuqoriligiga aloxida e’tibor berish kerak. Yangi 
turdagi mahsulot yoki yangi texnologiya jarayonlari yaratilishini, mavjud 
mahsulotlarni modernizatsiya va modifikatsiya qilishni aloxida ajratib ko’rsatish 
lozimdir. 
Shu jumladan korxonadan barcha turdagi kapital mablag’lar talab qiluvchi 

---

148 
tadbirlar ham ushbu bo’limda ko’rsatilish kerak. 
 
7.3. Mahsulot va resurslarga bo’lgan talabni aniqlash 
Korxonalar xo’jalik faoliyatining natijalari ko’p jihatidan ulardagi mavjud 
resurslardan qanday foydalanganligiga bog’liq bo’ladi. Shu sababli korxonalardagi 
mavjud resurslardan samarali foydalanish tahlili moliyaviy holat tahlilining muhim 
ajralmas qismi hisoblanadi. Korxonadagi mavjud resurslardan samarali foydalanish 
tahlili quyidagi qismlardan tashkil topgan bo’ladi:
1. Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik va ulardan samarali foydalanish 
tahlili. 
2. Material resurslar bilan ta’minlanganlik va ulardan samarali foydalanish 
tahlili. 
3. Korxonalarning asosiy fondlar bilan ta’minlanganlik va ulardan samarali 
foydalanish tahlili. 
Korxona faoliyati samaradorligi ko’pincha ishlab chiqarilgan mahsulot(ish va 
xizmat)lar xajmi bilan aniqlanadi. Mahsulot (ish va xizmat)lar xajmini quyidagi 
bog’lanishda berish mumkin: