O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

1 Fan va turmush, 1997, № 3, 33-bet.
5

---

ko‘tarmoqlari uchun uzoq davom etgan murakkab evolyutsion 
jarayonning mahsuli bo'lgan Hazrati Insonning jismi, ruhiyati va 
ma’naviyati o ‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlik mexanizmini to‘la tasav- 
vur etishJari lozim. Insonning jismoniy va m a’naviy qiyofasi, ruhiy 
holati haqida aniq ma’lumotga ega bo‘lmasdan turib, uning kasb- 
kor malakasini oshirish yo‘llari, uslublari va usullarini izlash 
bema’nilik bo‘lur edi. Ongimiz va faoliyatimizni turli yo‘llar, 
zug‘umlar bilan tiqishtirilgan: «inson — mehnat resursi», «inson
— mehnatning subyekti» kabi bem a’niliklar iskanjasidan ozod 
qilmoq uchun oliy darajadagi biosotsial mavjudot bo'lgan insonni 
yaxlit o‘rganmog‘imiz va o ‘rgatmog‘imiz darkor. 0 ‘zbekiston Res- 
publikasi Prezidenti I.A.Karimov ta ’kidlaganidek, ta’lim va tarbiya- 
ning butun jarayonini insonparvarlik g‘oyasiga bo‘ysundirish zarur1. 
Bo‘lg‘usi mutaxassislarni «Inson falsafasi» («Falsafiy antropolo- 
giya») bilan qurollantirmog‘imiz darkor.
Sizga taqdim etilayotgan mazkur asar inson to ‘g‘risidagi bir 
butun, yaxlit m a’lumot berishga qaratilgan dastlabki urinishdir. 
Ushbu asar uch kitobni o ‘ziga birlashtiradi. Birinchi kitob «Inson 
to ‘g‘risidagi falsafiy fikrlar taraqqiyoti» deb nomlangan bo‘Isa, 
ikkinchi kitob «Mustaqil shaxs», uchinchisi esa «Ijtimoiy tarbiya» 
deb ataladi.
«Inson falsafasi»ning birinchi kitobi 1998-yilda, ikkinchi ki- 
tobi esa 2002-yilda Toshkentdagi «Chinor» nashriyotida chop etildi. 
Asar mamlakat ilmiy jamoatchiligi tomonidan iliq kutib olindi. 
Respublikamiz matbuoti sahifalarida ijobiy taqrizlar yozildi. K o‘p 
sonli kitobxonlarning taklif va mulohazalari, istaklarini inobatga 
olib, «Inson falsafasi»ning birinchi. kitobi qayta ishlandi. Yangi 
ilmiy dalillar bilan to ‘ldirildi.
Inson to ‘g‘risidagi falsafiy fikrlar taraqqiyoti ijtimoiy-iqtisodiy 
formatsiya (formatsion yondashuv), materializm yoki idealizm, 
sinfiylik yoki partiyaviylik, G ‘arb yoki Sharq falsafasi orasiga qat’iy 
bir chegara qo‘yish nuqtayi nazaridan emas, balki har bir xalq, 
har bir millatning jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi (sivili- 
zatsion yondashuv), umuminsoniy madaniyat, umuminsoniy qad- 
riyatlar chig‘irig‘idan o ‘tkazib tahlil qilishga harakat qilindi.
Inson to ‘g‘risidagi dastlabki falsafiy fikrlar Sharq mamlakat- 
larida vujudga kelganligi tarixiy haqiqatdir. 0 ‘sha Sharq mamlakat- 
larida shakllangan inson falsafasi o‘z qobig‘iga o ‘ralib qolgani yo‘q,