O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

1 Karimov I. A. Yangicha fikrlash va ishlash — davr talabi. 5-jild. Toshkent,
1997. 120-bet.
6

---

balki umuminsoniy madaniyat mulkiga aylangani ham rost. U 
jahon xalqlari, ayniqsa, G ‘arb mamlakatlari xalqlari madaniyatiga 
o‘z ta ’sirini o ‘tkazdi. Xususan, Eron va Turon zaminida shakllan- 
gan zardushtiylik, moniylik va mazdakizm qadimgi Yunon fayla- 
suflarining inson to ‘g‘risidagi qarashlariga o ‘z ta ’sirini o ‘tkazdi. 
0 ‘z navbatida, Sharqda vujudga kelgan inson falsafasi G 'arbda 
yangicha mazmun, yangicha shaklga kirganligi va yana Sharqqa 
qaytganligi ham rost. Lekin G ‘arbning ayrim tadqiqotcM ari ush- 
bu haqiqatni tan olmadilar. Aniqroq qilib aytganda, bunday ta- 
rixiy haqiqatni e’tirof etgilari kelmadi. Aksincha, Sharq xalqlari 
azaldan qoloq bo‘lgan, deb butun dunyoga ayuhannos soldilar. 
Sharq faylasuflarining inson to ‘g‘risidagi flkr-mulohazalarini kam- 
sitish, unga past nazar bilan qarash tendensiyasi kuchayib ketdi. 
Bunday kalondimog‘liklar, biryoqlamaliklar G ‘arbda yevropotsen- 
trizmning gullab-yashnashi uchun real shart-sharoit yaratdi. Xuddi 
shuning uchun ham kitobni qayta nashrga tayyorlaganda muallif 
xristian va musulmon faylasuflarining inson to ‘g‘risidagi qarash- 
larini xolisona tahlil qilish asosida yevropotsentrizmning g'ayriilmiy 
mohiyatini ko'rsatib berishga harakat qildi.
Kitobni qayta nashrga tayyorlashda mamlakatimizda va xorijda 
chop etilgan turli ilmiy-falsafiy, badiiy-publitsistik adabiyotlarda 
bayon qilingan inson to ‘g‘risidagi asosiy g‘oyalar baholi qudrat 
o ‘rganildi va umumlashtirildi. Ayrim xulosalar bahsli, munozarali 
bo‘lishi shubhasiz. Chunki qalamga olingan mavzuning qamrovi 
nihoyatda kengligi, fikrlash madamyati bosib o ‘tgan uzoq davrni 
o ‘zida mujassamlaslitirgani uchun zukko kitobxonni to ‘la qoniqtir- 
masligi yoki ayrim e’tirozlami uyg‘otishi mumkin. Ammo bayon 
qilingan flkr va mulohazalar oz bo'lsada o'quvchini fikrlashga 
undagan bo‘lsa muallif o ‘z oldiga qo‘ygan vazifani bajargan, o ‘z 
muddaosiga erishgan, deb hisoblaydi.
Asar oliy va o ‘rta maxsus o ‘quv yurtlari talabalari, umumiy 
ta ’lim maktablarining muallimlari, targ‘ibotchilar va tashviqot- 
chilar, inson muammolari yuzasidan ilmiy tadqiqotlar olib bo- 
rayotgan magistrantlar, aspirantlar, doktorantlar, mustaqil izlanuv- 
chilaiga m o‘ljallangan.
7

---