60
Turkum.
Ismaloq (Spinacia L.) - Шпинат
Tur. Turkiston ismalog‘i (Шпинат туркестанский)
-
Spinacia turkestanica
Jljin.
Ismaloq sho‘radoshlar -
Chenopodiaseae
oilasiga mansub bo‘lib, bo‘yi 10-
60 sm bo‘ladigan ikki uyli, bir yillik o‘t o‘simlik. Poyasi tik o‘sadi,
barglari
patsimon qirqilgan, uchidagi bo‘lakchasi yirik uchburchak-yoysimon,
qolganlari
mayda, cho‘ziqsimon yoki chiziqsimon, poyasining o‘rta qismidagilari qisqa
bandli
uchburchak yoysimon, eng yuqoridagilari, ba’zan lansetsimon bo‘lib, uzun
bandi (ildizoldi to‘p barglari va poyaning pastki qismidagi barglari) bilan yoki
bandsiz poyada ketma-ket o‘rnashgan. Mayda, ko‘rimsiz,
bir jinsli gullari poya
uchida boshoqdan tashkil topgan ro‘vaksimon to‘pgulga (otalik gullari) yoki barg
qo‘ltig‘iga (onalik gullari) joylashgan. Ismaloqning mevasi-qattiq, tikanli to‘p
meva. Ismaloq aprel-iyun oylarida gullaydi va mevasi yetiladi. Markaziy Osiyoda
begona o‘t sifatida sug‘oriladigan yerlarda, tog‘oldi yaylovlarida, bug‘doyzorlarda
va ekinzorlarda ko‘plab o‘sadi.
Dorivorlik xususiyati:
Xalq tabobatida ismaloqning yer ustki qismi ishlatiladi.
Uni o‘simlik gullagan vaqtida yig‘iladi va soya yerda
quritiladi yoki quritmay
qo‘llaniladi. Ismaloqning yer ustki qismi tarkibida karotin, 16 mg%, S, B1, B2,
vitaminlari, qandlar, organik kislotalar, oqsil va boshqa biologik faol moddalar bor.
Tabobatda ismaloqning yer ustki qismi darmon beruvchi vosita sifatida qo`llaniladi
hamda kamqonlikda, raxit va boshqa avitaminoz kasalliklarida
vitaminlarga boy
parhez ovqat sifatida iste’mol qilishga tavsiya etiladi.
Turkiston ismalog‘i - Шпинат туркестанский
Torondoshlar (Polygonaceae) oilasi
-ikki urugʻpallalilar sinfiga kiradi. Hayotiy
shakliga ko‘ra oʻt, buta va yarimbuta oʻsimliklardir. Barglari poyada ketma-ket
oʻrnashgan, tekis qirrali. Gullari asosan, ikki baʼzan
bir jinsli, mayda, toʻpguli
61
shingilsimon yoki boshoqsimon to‘pgulda joylashgan.. Gulqoʻrgʻoni 3-6
boʻlakchali bir yoki ikki qavat. Changchisi 3-9 ta, urugʻchisi 2-4 ustunchali.
Mevasi-uch qirrali yongʻoqcha. 30-35 turkumi, 1000 turi maʼlum. Oʻrta
Osiyoda 7 turkumi bor. Hammasining tarkibida tannin moddasi mavjud
(mas, toron, otquloq va rovoch).
Dostları ilə paylaş: 
