Sport o‘yinlari va uni o‘qitish metodikasi

Chekinish va sirg’alib o’tish
. Tez almashish hech qachon ham 
himoyalanoyatgan jamoa uchun foydali emas, chunki ba’zi hollarda 
u yakka kurashdagi kuchlar muvozanatini buzatadi (baland bo’yli 
hujumchi past bo’lib himoyachi bilan, tez hujumchi esa, tezligi 
kichik o’yinchiga qarshi bo’lib qolishi va h.k.), raqib jamoa 
o’yinchilariga chalg’ituvchi va aldovchi harakat o’tkazish imkonini 
beradi. Shuning uchun himoyachilar bor kuch va bilimlarini 
blokirovka qilish va har xil harakatlar qilish yo’rdamida raqibning 
o’zaro harakat qilishini mushkullashtirishga, to’siq qo’yishga yo’l 
qo’ymaslikka sarflashlari kerak. Va faqat shchitga to’g’ridan-t’g’ri 
xavf tug’dirilayotgan paiytdagina o’yinchilarni almashishlari kerak. 
Hujumchilar o’zaro harakatlari maydonda ko’ndalang bo’lib 
to’psiz yoki savatga uzoqdan harakat qilayotganda to’siq qo’yilgan 
himoyachilar ta’qib qilayotgan o’yinchilarni almashtirish o’rniga 
himoyachi tez chekinib, to’siq o’yinchini aylanib o’tib sherigi bilan 
yaqinlashib olishi kerak. To’siq shchit yaqinidagi to’pli o’yinchiga 
qo’yilganda, chekinish qisman xavf bilan bog’liq – bu vaqtda 
hujumchi hech qanday to’siqsiz to’pni savatga otishi mumkin. 
Guruh bo’lib to’pni olib qo’yish
. O’zaro harakat qilishninh bu 
usulini ko’proq pressingda, ya’ni to’p bo’lgan o’yinchini bir vaqtda 
ikki himoyachi hujum qilayotganda ishlatiladi. Guruh bo’lib to’pni 

---

53 
olib qo’yishning ikkita varianti bor. Birinchisida, to’p bolgan 
o’yinchini ta’qib qiluvchi himoyachi uni burchak tomon yoki yo’n 
chiziq yoniga to’pni olib borishga, keyin esa maydonga orqa tomoni 
bilan burilishga majbur qiladi. Shu paiytda ikkinchi himoyachi unga 
qarshi harakatga qo’shiladi. Ikkala himoyachi hujumchini to’pni 
nianiq uzatishga yoki “Besh sekund” qoidasini buzishga majbur 
qiladi. Ikkinchi usulda esa to’qnashtirish va kesib o’tish prinspi 
o’zaro harakat qilish uchun to’pni olib kelayotgan o’yinchini boshqa 
himoyachi to’xtatadi, ta’qib qilayotgan o’yinchi esa uning yonidan 
yoki orqasidan to’pni urib chiqarib yuborishga harakat qiladi.
Har qanday guruh bo’lib to’pni olib qo’yishda qolgan 
himoyachilar srtaxovka qilish va to’pni olib qo’yish bilan bog’liq 
harakatlarni amalga oshirilishi tushunarli.