Azərbaycan türkləRİNİN

börü
– ―qurd‖ və 
sak
(çak) – ―sayıq‖, 
―ayıq‖, ―huşyar‖ sözlərindəndir.
Y u n s a t a x i a n. Yun – Satak adından və ermən icə ian (-yan) 
şəkilçisindən ibarətdir. Qəd im türklərdə bəzi hakimlərin ad larının əvvəlində 
“yun”
sözünün olması səciyyəvidir (məsələn, türk xaqanı Yun- Yo llıq), əvvəlinə 
“y”
səsinin əlavə o lunması ilə
un (q), on (q)
– ―doğruçul‖, ―ədalətli‖ sözünün fonetik 
formasıdır. Adın ikinci ko mponenti guman ki, Satak tayfasının adını əks etdirir. 
Albanlarda Sodk (Sadak etnoniminin e rmənicə yazılışı) tayfası vard ı. Bu tayfanın 
Sataq (uş) adı ilə Orta Asiyada yaşayan bir etnos kimi hələ er. əv. 519-cu ilə aid 
Bisutun qaya yazısında çəkilir. Sonralar hunlarda da Sadak tayfası vardı (95, 138). 
Y e q a n i a n. Türkmənşəli Yeqan şəxs adından və ermənicə 
- ian (yan)

---

139 
şəkilçisindəndir. XII əsrdə səlcuq – oğuz əmirlərindən Eqan- Taisi, XVI əsrdə 
Azərbaycan Qızılbaş tayfalarından Ustaclunun bir qolu Eqanlu adlan ırdı.
S u m b a t. Sunbat adının (danışıqda 
n-m
əvəzlən məsinə görə) fonetik 
formasıdır. IX əsrdə Babəki tutub ərəb sərkərdəsi Afşinə təslim edən Sisakan çarı 
Səhl ibn Sunbatın adı ilə müqayisə olunur. Türkcə 
sun
– ―gözətçi‖, ― keşikç i‖ və
 
bat
– ―mətin‖ sözlə rindəndir. Ona görə bu adın yəhudi mənşəli Şa mbat adından 
olması haqında ermən i tarixçilərinin yazdıqları uydurmad ır.
M a x m a t. Digər Ma xmat alban ş əxs adı 478-ci ildən mə lu mdur. 
Türkmənşəli Maqbat 
(b-m
əvəzlən məsinə görə) adının fonetik ş əklidir. Türkcə
manq-
―bahadır‖ və 
bat
– ―mət in‖, ―qüvvətli‖ sözlə rindəndir.
X a m q i t. Türkcə 
k am, qam 
(şəxs adlarında kam, qam adları haqqında 
bax yu xarıda Midiyada Qau mata adına) ―şaman‖ və
iqit
– ―igid‖ sözlərindəndir. 
T a m d i k i a n. Tamdik ad ından və farsca –
ian
şəkilçisindən hesab 
edirlə r. Türkcə -
tam
―qala‖, ―‖ qala d ivarı‖ sözü və - 
dik (lık)
şəkilçisindəndir. 
―Qalabəyi‖ mənasındadır.
Mənbədə albanların Ta mdikyan nəslindən bir şəxsin Va rdim adlandığı da
göstərilir. Vardim ad ı türk dillərindəki 
bar
– ―var‖, ―hazırda meydanda olan‖, 
―mövcud olan‖, ―varlıq‖ sözündəndir. Bu ad kö rpənin ―dilindən‖ onunözünə 
verilmiş addır. Oğul gözləyən ata- anaya sanki körpə 
“vartim
‖ (yəni ―gəldim‖ 
mənasında) deyir. Qədim türklərdə uşağa advermə mot ivinin b ir forması da belə idi.
K u r d a k y a n. Türkcə ―Kurdək‖ sözü və orta fars dilindən erməni dilinə 
keçmiş 
“ian” (“yan”)
şəkilçisindəndir. Türkcə
k ur 
– ―səbatlı‖, ―möh kəm‖, və 
―dək- ―tək‖, ‖kimi‖, ―təkin‖, ―sanki‖ sözlərindən ibarət olub ―Kur kimi‖ 
mənasındadır. Erkən orta əsrlərdə Cənubi –Şərqi Avropa çöllə rində türk 
ağacərilərin hakimi Kuridak (58, 55) şəxs adı ilə eynidir. Adın birinci ko mponenti 
hunlarda Kursix (Kur və bənzəyiş, o xşarlıq bildirən 
siq, şiq 
sözlərindən, eyni ilə 
―Kur kimi‖) VII əsrdə Şərq i Türk xaqanlığın ın banisi Kur – Şad (kur və 
şad
– 
―vəliəhd‖ sözlərindən), erkən orta əsrlərdə Cənubi Rusiya çöllərində türk 
maca rla rda Kursan (58, 547) (ku r və 
əsən
– ―sağlam‖ sözlə rindən) şə xs adlarında 
da vardır.
S a v a r. Arsakda Ər- Rub mahalın ın ərəb mənbələrində hakimi (IX əsr). 
Bu ad ı həm Savar, həm də 
Səvər
(ba x: Zobər şə xs adına) saymaq olar. Türkcə
 
səbər
(başqırdca