Taxallus: Navoiy, Foniy Tavallud sanasi

---

Alisher Navoiy
Nizomiddin Mir Alisher
 
Taxallus: 
Navoiy, Foniy 
Tavallud sanasi: 
9 fevral
, 
1441
 
Vafot sanasi: 
3 yanvar
, 
1501
 
Kasb: 
Vazir
 
Yo`nalish: 
Nazm
 
Janr: 
G’azal
 
Magnum opus: 
«Hamsa»
 (1989) 
 
Alisher Navoiy
 (
1441
, 
9 fevral
-
1501
, 
3 yanvar
) ulug‘ o‘zbek shoiri, mutafakkiri va davlat arbobi 
bo‘lgan. G‘arbda 
chig‘atoy
 adabiyotining buyuk vakili deb qaraladi, sharqda 
«nizomi millati va 
d-din»
 (din va millatning nizomi) unvoni bilan ulug‘lanadi. 
 
 
Hayot yo‘li 
Asl ismi Nizomiddin Mir Alisher. U Hirotda tug‘ilib, shu yerda umrining asosiy qismini 
o‘tkazgan. Navoiyning otasi G‘iyosiddin Bahodir temuriylar xonadoniga yaqin bo‘lgan. She’r 
zavqi va iste’dodi erta uyg‘ongan. Bolalikdayoq Farididdin Attorning 
«Mantiqut-tayr»
 asarini 
yod olgan, Sharafiddin Ali Yazdiy nazariga tushgan, Mavlono Lutfiy yosh shoir iste’dodiga 
yuqori baho bergan, Kamol Turbatiy e’tirofini qozongan. 
Sayyid Hasan Ardasher, Pahlavon Muhammad kabi ustozlardan ta’lim olgan, Abdurahmon 
Jomiy bilan ijodiy hamkorlikda bo’lgan. Navoiy 1469 yilgacha temuriylar orasidagi ichki nizolar 
sababli Hirotdan yiroqroqda yashagan. 
Husayn Boyqaro Xuroson taxtiga o’tirgach (1469), Navoiy hayoti va ijodida yangi bosqich 
boshlanadi, muhrdorlik (1469) mansabiga, vazirlik (1472) va Astrobod hokimligi (1487)ga 
tayinlanadi. 1480—1500 yillar mobaynida o’z mablag’lari hisobidan bir necha madrasa, 40 rabot 
(safardagi yo’lovchilar to’xtab o’tish joyi), 17 masjid, 10 xonaqoh, 9 hammom, 9 ko’prik, 20 ta 
hovuz qurdiradi. Husayn Boyqaro Alisher Navoiyga 
«muqarrabi hazrati sultoniy»
 (
«sulton 

---

hazratlarining eng yaqin kishisi»
) degan unvonni beradi. Unga ko’ra Navoiy davlatning barcha 
ishlariga aralasha olardi. 
Alisher Navoiy tarjimai holi o’z davrida Xondamir, Vosifiy, Husayn Boyqaro, Bobur kabi 
tarixchi va davlat arboblarining asarlarida aks etgan. 
O’zbek olimlari O. Sharafiddinov, V.Mahmud, Oybek, Ya. G’ulomov, I.Sulton. A.Zohidov, 
V.Abdullaev, A.Qayumov, S.G’anieva v.b. Navoiyning hayot yo’li haqida asarlar yaratishgan.