Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

 
 
 
 
6.5-rasm. KISI sistemasidagi asbob:
1- korpus; 
 2- qopqoq; 3- tayanch vtulka; 4- halqa; 5-tepki 
tugmasi; 6 – strelka; 7-shkala;
8-zarblagich; 9-yo‘naltiruvchi sterjen; 10-boyek;
11-prujina; 12-stoporlovchi (to‘xtatuvchi) skoba;
13-skoba shaybasi;
14-ishga tushirish tugmasi. 
KM turidagi SNIISK asbobi- 
(6.6-rasm) 
oldindan belgilangan zarba energiyasiga ega 
bo‘lgan zarb bilan ta’sir ko‘rsatuvchi prujinali 
yarim avtomatdan iborat. Zarblagichning 
korpus ichiga harakatlanishda zarb 
prujinasining cho‘zilishi oqibatida zarur 
potensial energiya to‘planadi. Asbob dastakli 
metall korpusdan iborat bo‘lib, uning ichida zarblagich (udarnik), zarba beruvchi 
prujina va boyek joylashgan. Sinash o‘tkazishda asbob silaladigan yuzaga 
perpendikular holatda o‘rnatiladi. Uning dastasidan tutgan holda zarblagich bosiladi. 
Bunda boyek zarb beruvchi prujinani cho‘zib, ko‘tariladi. Lo‘kidonli tutqich tirak 
boltiga tiralib,boyekni tutqichdan bo‘shatadi va u zarba beruvchi prujina ta’sirida 
udarnikni uradi va undan qaytadi. Ko‘rsatkich boyekning qaytishi (sapchish) 
kattaligini qayd etadi, bu kattalik betonning mustahkamligini ifodalaydi.

---

197 
Agar asbob zarblovchisi sharchali uchlikka ega bo‘lsa, u holda hosil bo‘lgan 
diametriga ko‘ra betoning ikkinchi bevosita ko‘rsatkichini ham aniqlash mumkin. 
Sharchali uchlikka ega asbobdan foydalanishda udarnikning uchiga toblangan 
po‘latdan qilingan qalpoqcha burab kiritilishi kerak. 
 
 
 
 
 
 
6.6-rasm. Sterjenli zarblovchisi bo‘lgan KM turidagi asbob:
1- zarblovchi; 2- zarba beruvchi 
prujina; 3- boyek; 4- ko‘rsatkich; 5- shkala; 6- tutqich; 7- lo‘kidon; 8- tirak bolti; 9- dastak;
10- sharchali uchlik. 
Sinovlarni o‘tkazish uchun eng silliq sirtga ega, ko‘rinadigan nuqsonlari
bo‘lmagan beton uchastkasi tanlab olinadi va ketma-ket zarbalar seriyasi beriladi. 
Sinalishi kerak bo‘ladigan uchastkalar miqdori va ularning joylashishi o‘rinlari 
sinalayotgan konstruksiyalarning turiga bog‘liq holda qabul qilinadi. Betonni 
sinashda uning sirtiga zarbalar buyum chetidan kamida 50 mm yaqinlashmasdan 
beriladi, bunda aynan bir joyga tushmaslikka xarakat qilinadi.