79
EKSPLUATATSIYA
(fr.
exploitation
) — ishlab chiqarish vositalari egasining
boshqalar mehnati mahsulini o‗ziniki qilib olishi.
EKSPORT
(lot.
exportare
– olib chiqaman, chetga chiqaraman) — tovarlar,
xizmatlar, investitsiya, qimmatli qog‗ozlar, texnologiyalar va b.larni tashqi bozorga
chiqarish. Tovarlarni bir mamlakat orqali olib o‗tish (tranzit) va bir mamlakatdan olib
kelingan tovarlarni boshqa mamlakatlarga sotish uchun chiqarish (reeksport) ham E.ga
kiradi. Har qanday davlat uchun E. import va chet ellarda boshqa xarajatlarni to‗lash
uchun zarur bo‗lgan chet el valyutasining asosiy manbai. Davlatning tashqi iqtisodiy
siyosatida E.ni kengaytirish muhim masala hisoblanadi va davlat eksport uchun
mo‗ljallangan ishlab chiqarishni qo‗llabquvvatlashning turli shakllarini keng qo‗llaydi
(soliq imtiyozlari va b.lar moliyaviy ko‗maklar; E.ni davlat tomonidan kreditlash). E.ni
cheklash aksariyat hollarda muayyan mamlakatlar bilan olib boriladigan savdoga
embargo joriy etish yo‗li bilan siyosiy maqsadlarda amalga oshiriladi. Ayrim tovarlar E.i
ba‘zan iqtisodiy yoki ekologik sabablarga ko‗ra cheklanadi.
EKSPORT NAZORATI
— ommaviy qirg‗in qurollari, ularni yetkazish vositalari,
qurol-yarog‗ning o‗zgacha turlari va harbiy texnikani yaratishda qo‗llanishi mumkin
bo‗lgan tovarlar, axborotlar, ishlar, xizmatlar, intellektual faoliyat natijalariga nisbatan
tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish tartibida. Mamlakatlar tomonidan belgilangan
qonunlar majmui va me‘yoriy huquqiy aktlarni amalga oshishini ta‘minlovchi chora-
tadbirlar kompleksi. Asosiy maqsadi: mamlakat milliy mafaatlarini himoya qilish va
iqtisodiyotini jahon iqtisodiga integratsiyasi uchun sharoit yaratish.
Dostları ilə paylaş: 
