Urganch davlat universiteti «yengil sanoat texnologiyalari va jihozlari»

Laboratoriya ishi uchun kerak bo‘ladigan anjomlar va materiallar: 
Chiqindi tola 
namunalari va etalon. 
Topshiriq 
1.
 
Changli havoni xosil bo‘lish sabablari 
2.
 
Tolali chiqindilarni yigish va changli havoni tozalash 
Uyda: 
Laboratoriya ishi bo’yicha hisobot tayyorlang 
Tolali mahsulotlarni titish va tozalashda texnologik usuldan kalta tolalar, nuqsonlar, 
momiq hamda changli havo ajraladi. Аjralayotgan tolali chiqindilar miqdori kolosniklar va 
ishchi organlar orasidagi masofaga, 
uskunalarning ichki organlari tezlik ko’rsatkichlariga 
bogliqdir. Uzunligi 15mm dan ortiq tolalarni chiqindilarga ajralishining oldi olinishi 
kerak. 
Tolali chiqindilarni ajratish, yigish, qayta ishlash va changli havoni tozalash 
tadbirlarini samarali tashkil etish va amalga oshirish texnologik jarayonlar barqarorligiga, 
sifatli mahsulot tayyorlashga va ekologik muhitga ijobiy ta`sir ko’rsatadi. Ip ishlab chiqarish 

---

texnologiyasining taraqqiyoti davrida yuqoridagi 
tadbirlar an`anaviy va zamonaviy 
usullarda tashkil etilmoqda. 
Аn`anaviy- 
mumtoz 
usulda 
tolali 
chiqindilar 
ventilyatorlar 
yordamida 
mexanizatsiyalashgan labazlarda yigilib, maxsus qurilmalarda tozalanadi. Changli havo 
maxsus minorali erto’la vositasida tabiiy holatda tindi-rilib tozalanadi. Keyinchalik bu 
vazifani bajarishda barabanli va engli filtrlar ishlatila boshlandi. 
Tolali chiqindilarni yigish va changli havoni tozalashning an`anaviy usuli quyidagi 
kamchiliklarga ega: 
-tez- tez texnik nosozliklar ro’y beradi; 
-katta yuzadagi ishlab chiqarish maydoni sarflanadi; 
-ko’p miqdordagi uskunalar jalb etilib, elektr energiyasi sarfi ortadi; 
-ko’p ishchi kuchi talab etiladi; 
-changli havo tozalangach qaytadan tsexlarga yuboriladi, qolgan mikrozarralar esa sanitariya 
meyorlari talabidan odatda yuqori bo’ladi. 
So’nggi yillarda tolali chiqindilarni yigish va changli havoni tozalashni birga uzluksiz 
amalga oshiruvchi markazlashtirilgan avtomatik tizim shaklidagi zamonaviy usul qo’llanila 
boshlandi. Titish, aralashtirish, tozalash va tarash jarayonlarining texnologik uskunalaridan 
ajralayotgan changli havo hamda tolali chiqindilar ventilyatorlar yordamida «TFB» va «TFG» 
tipidagi barabanli filtrlarga haydaladi. Dastlab tolali chiqindilar filtrning yon qismidagi to’rli 
to’siq disk sirtida havo va changdan ajratilib to’planadi, so’ngra «FKA» tipidagi kompaktorga 
venti-lyator yordamida uzatiladi va briketlash moslamasida toylanib qadoqlanadi. 
«TFB» va «TFG» filtrlari qo’shimcha bosim va bosimsiz holatda ishlaydi. To’rli 
to’siqli diskdan changli havo «VSR» radial ventilyator yordamida so’rib olinadi. 
Baraban sirti filtrlovchi qalin mato bilan qoplangan bo’lib uning ichki tomonida chang 
va tolalarning mayda zarralari bosim ostida yigiladi. Changli chiqindilar baraban o’qiga 
o’rnatilgan ilgarilanma-qaytma harakatlanuvchi moslama yordamida matodan ajratilib chang 
ajratgichga ventilyator yordamida haydaladi, so’ngra «HBA» briketlovchi qurilmada 
qadoqlanadi. Ushbu tizimda ishlatilgan texnik havo chang va havodan ajratilgach yana «TFB» 
va «TFG» filtrlariga qaytariladi. Tozalangan havo tsexga yoki atmosferaga chiqarilishi ham 
mumkin, havodagi mikrozarralar sanitariya talablariga javob berishi uchun tozalangan havo 
ikkinchi bosqichda forsunkali yomgir qurilmasidan o’tkaziladi. 

---