O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta masxus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti u. V. G‘afurov, M. Sh. Xalilov, Sh. Boymurodov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Davlatning iqtisodiy siyosati kursining dolzarbligi, maqsadi.
|
5 1-MAVZU: DAVLATNING IQTISODIY SIYOSATIGA KIRISH 1. Davlatning iqtisodiy siyosati kursining dolzarbligi, maqsadi. 2. Davlatning iqtisodiy siyosati ta’riflari va ko‘nikmalari. 3. Davlatning iqtisodiy funksiyalari. 1. Davlatning iqtisodiy siyosati kursining dolzarbligi, maqsadi. Iqtisodiyotning qonun-qoidalariga amal qilish iqtisodiy siyosat orqali yuz beradi, chunki bularni anglagan holda iqtisodiyot rivojiga oid chora-tadbirlar ishlab chiqiladi va bular iqtisodiyotga ta’sir etmay qolmaydi. Iqtisodiy siyosat – bu iqtisodiyot sub’ektlarining o‘z faoliyatiga oid yo‘l- yo‘riqlari va sa’y-harakatlarining majmuidir. Har bir iqtisodiyot ishtirokchisining, bu xonadonmi, firmami yoki davlatmi buning farqi yo‘q, o‘z manfaatlari bor. Bu manfaatlar amaliyotda aniq maqsad shakliga kiradi, iqtisodiy siyosat esa uni amalga oshirishga qaratiladi. Xonadonning maqsadi o‘z iste’molini maksimumlashtirish va kelajakni ta’minlash uchun jamg‘arma hosil etishdir. Firmaning maqsadi esa foydani maksimumlashtirish va iqtisodiy jihatdan barqarorligini ta’minlashdir. Davlatning maqsadi esa, milliy iqtisodiyotning barqaror o‘sishini va shu asosda xalq farovonligini ta’minlashdan iborat. Bozor xoʼjaligi sharoitida iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish qonunchilik, ijro etish va nazorat qilish xususiyatidagi tadbirlar tizimidan iborat boʼladi. Hozirgi sharoitda iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish takror ishlab chiqarish jarayoniga tegishli bir qator vazifalarni hal qilishga qaratiladi. Bular jumlasiga iqtisodiy oʼsishni ragʼbatlantirish, bandlikni tartibga solish, tarmoq va mintaqaviy tuzilmalardagi ijobiy siljishlarni qoʼllab-quvvatlash, eksportni himoya qilish kabilarni kiritish mumkin. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish mexanizmi toʼgʼrisida toʼlaroq tasavvurga ega boʼlishi uchun uning maqsadi, vazifalari va tartibga solish usullari hamda vosita yoki dastaklarini toʼlaroq tavsiflash lozim. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning asosiy maqsadi iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikni taʼminlash, mavjud tuzumni mamlakat ichida va xalqaro maydonda mustahkamlash va uni oʼzgarib turuvchi sharoitga moslashtirish hisoblanadi. Bu asosiy maqsaddan bir qator aniq maqsadlar kelib chiqadi. Ular jumlasiga iqtisodiy siklni barqarorlashtirish; milliy xoʼjaliklarning tarmoq va mintaqaviy tuzilishini takomillashtirish, atrof-muhit holatini yaxshilash kabilarni kiritish mumkin. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsadi uning vazifalarida aniq namoyon boʼladi. Bozor xoʼjaligi sharoitida davlatning iqtisodiy vazifalari asosan bozor tizimining amal qilishini yengillashtirish va himoya qilish maqsadiga ega boʼladi. Bu sohadagi davlatning iqtisodiy vazifalaridan quyidagi ikki turini ajratib koʼrsatish mumkin: 1) bozor tizimining samarali amal qilishiga imkon tugʼdiruvchi huquqiy asos va ijtimoiy muhitni taʼminlash; 2) raqobatni himoya qilish. 6 Davlatning boshqa vazifalari iqtisodiyotni tartibga solishning umumiy tamoyillaridan kelib chiqadi. Bu yerda davlatning uchta vazifasi alohida ahamiyatga ega: 1) daromad va boylikni qayta taqsimlash; 2) resurslarni qayta taqsimlash; 3) iqtisodiyotni barqarorlashtirish, yaʼni iqtisodiy tebranishlar vujudga keltiradigan inflyatsiya va bandlilik darajasi ustidan nazorat qilish hamda iqtisodiy oʼsishni ragʼbatlantirish. Davlat bozor iqtisodiyotining samarali amal qilishining shart-sharoiti hisoblangan huquqiy asosni taʼminlash vazifalarini oʼz zimmasiga oladi. Bozor iqtisodiyoti uchun zarur boʼlgan huquqiy asosni taʼminlash quyidagi tadbirlarning amalga oshirilishini taqozo qiladi: xususiy korxonalarning huquqiy mavqeini mustahkamlash; xususiy mulkchilik huquqini taʼminlash va shartnomalarga amal qilishni kafolatlash; korxonalar, resurslarni yetkazib beruvchilar va isteʼmolchilar oʼrtasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi qonuniy bitimlarni ishlab chiqish va boshqalar. Oʼzbekiston Respublikasining «Korxonalar toʼgʼrisida», «Tadbirkorlik faoliyati toʼgʼrisida» va «Аktsionerlik jamiyatlari toʼgʼrisida»gi qonunlari hamda ularga kiritilgan qoʼshimcha va tuzatishlar, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish boʼyicha tadbirlari bozor iqtisodiyoti uchun zarur huquqiy asosni taʼminlashga qaratilgan. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|