uch u n od d iy m oslam alar, m exan ik asboblar va ultratovush asboblari exolotlardan keng foydalaniladi. U lar bilan tanishishni eng oddiy chuqurlik o'lch ash asboblaridan boshlaym iz. G i d r o m e t r i k s h t a n g a — d u m a lo q kesim li m etall
(yog'och) holda bo'lib, uning diam etri
4 —5 sm , uzunligi
5—7 m
63
ga yetadi. Agar xoda yog'och d an qilingan b o'lsa, uning uchiga metall kovush kiydiriladi. G idrom etrik shtanga har 10 santim etr- dan belgilanadi va lining noli kovushning quyi qism i bilan bir xil sathda bo'ladi. Chuqurlik uncha katta boim aganda nivelirlashda, suv o 'lc h a sh d a ish la tila d ig a n reykalardan va g id ro m etrik vertushkaning shtangasidan foydalaniladi. Q o'l loti — og'irligi 2 kg dan 5 kg gacha bo'lgan m etall yuk b o'lib, uning yuqori qism ida quloqchasi bo'lib, undan kapron arqon o'tkaziladi. Arqon metrlarga, detsim etrlarga belgilangan bo'ladi. Standart chuqurlik o'lch ovch i qo'l lotinning og'irligi 4,5 kg, diametri 56 m m va uzunligi 355 m m , uning yordamida daryolarda 25 m gacha, ko'l va suv om borlarida 100 m gacha bo'lgan chuqurliklarni o'lch ash m um kin. M exanik lot uchta asosiy qism dan iborat: 1. H isoblagichli lebedka. U chuqurlik o'lchashda yuk (lot)n i ko'tarish va pastga tushirish uchun xizm at qiladi. 2. Yukni tushiradigan po'lat arqon. 3. Suv oqim iga kam qarshilik ko'rsatadigan yuk. Chuqurlik o'lchashda va boshqa gidrometrik ishlarni bajarish uchun «Neva» va «Luga» lebedka(chig'ir)lari ishlatiladi. Po'lat sim Iebedkaning ehtiyoj qismlariga kiradi. Odatda diametri 2 ,2 — 3,0 mm po'lat arqondan foydalaniladi. Yuklar huddi lotdek bo'lib,
