A e r o d i n a m i k ( g i d r o d i n a m i k ) q a r s h i l i k k u c h i . Bunday kuch ham tezlikka bog‘liq bo‘lib, havoda yoki
suv(suyuqlik)da harakatlanayotgan jismlarga ta’sir etadi. Amalda uning qiymatini
quyidagi tenglama orqali aniqlanadi,
R= c
x
S
V 2
,
(4.3)
bu yerda
-muhitning zichligi; S -jism shaklining harakat yo‘nalishiga
perpendikulyar bo‘lgan tekislikka proyektsiyasining yuzasi (midel yuzasi); c
x
-
qarshilik koeffitsienti, o‘lchovsiz birlik bo‘lib, uning qiymati jismning shakliga va
harakat yo‘nalishiga qarab, qanday holatda ekanligiga bog‘liq holda tajribalar
yordamida topiladi.
B. HARAKAT DIFFERENSIAL TENGLAMALARI. Massasi
m boʻlgan moddiy nuqta , ,
,…,
kuchlar ta’sirida uch oʻlchovli (2.1-shakl)
fazodagi harakati differensiyal tenglamasi (1.12) tenglikdagi
m (4.4)
- tezlanish oʻrniga
tezlik yoki – radius-vektorni qoʻyib, hosil qilinadi:
m =
; (4.5)
m =
. (4.6)
Yuqoridagi tengliklarni Oxyz-dekart koordinatalar sistemasiga va
Mτnb-tabiiy oʻqlarga proyeksiyalab, quyidagi tenglamalar sistemasi hosil qilinadi:
;
;
, (4.7)
yoki
;
;
. (4.8)
Urinma va normal tezlanishlarni
;
, ifodalar bilan almashtirib,
194
;
;
. (4.9)
(4.5) va (4.6) ifodalar esa Oxyz-dekart koordinata sistemasiga nisbatan quyidagi
koʻrinishga keladi:
;
;
, (4.10)
;
;
. (4.11)
(4.4) tenglama
