227
Koʻpgina mashina-mexanizmlarni yoqish va oʻchirishda
albatta rezonans
holatidan oʻtiladi, shuning uchun ularda turli xil moslamalar ( muftalar, prujinalar,
ressorlar va h.k.) oʻrnatiladi. Bino-inshootlarda esa qoʻshimcha seysmokamarlar va
trosli moslamalar koʻzda tutilgan boʻladi. Bu moslamalar
amplitudaning maksimal
holatidan silliq oʻtishga yordam beradi (4.29-shakl).
4.29-shakl.
4.29-shakldagi
=
n/k
-
soʻndirish koeffitsiyenti. Majburiy tebranma
harakatni
aniqlovchi yana bir kattalik dinamik koeffitsiyent hisoblanadi.
Dinamik
koeffitsiyent
deb majburiy tebranma harakatga muhit qarshiligi ta’sir
etgan holda
majburiy tebranma harakat amplitudasi
B
ning statik choʻzilish (siqilish)
dan qancha katta (yoki kichik) ekanligini bildiradi:
. (4.71)
Yuqoridagi nazariy ma’lumotlarni mustahkamlash uchun amaliy masalalar
echaylik.
1-masala:
Oʻlchamlari AB=100
mm
va BC=200
mm
boʻlgan richagning A
uchiga bikrligi 400
N/m
li prujina, C uchiga esa 5
kg
li yuk mahkamlangan. Agar
richgni B qoʻzgʻalmas sharnir
atrofida muvozanatdan chiqarib, qoʻyib yuborilsa,
uning tebranma harakat davrini toping. Richagning vazni hisobga olinmasin.
O
p/k
B
1
1
2
3
2
3
