―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

5. 1-jadval 
Lummus firmasi ma‘lumotlari[4]: 
Ko‗rsatgichlari 
Atmosfera 
kolonnasini 
qoldig‗i 
Vakuum 
kolonnasini 
qoldig‗i 
Mahsulotning tavsifi 
15
o
C dagi zichligi, kg/m
3
qotish harorati, 
o
C 
Kinematik qovushqoqligi, mm2/s 
50
o
C haroratda 
99
o
C haroratda 
Mahsulotning chiqishi, % (massasi nisbatan.) 
gaz 
nobarqaror benzin (q.t. 175
o
C) 
qoldiq > 177
o
C 
Qoldiq tavsifi > 177
o
C 
15
o
C dagi zichligi, kg/m
3
qotish harorati,
o
C 
Kinematik qovushqoqligi, mm
2
/s 99
o
Cda 
948,4 
10 
175 
22 
2,5 
7,5 
90,0 
924,8 
4,4 
10 
1024,6 
49 
1900 
- 
2,5 
7,5 
90,0 
995,8 
40,6 
380 
Visbreking qurilmasini mumkin bo‗lgan variantlari: bir qizdirilgan 
xomashyo pechdan chiqqandan keyin qizdirilmagan reaktorga yo‗naltiriladi, u 
yerda asosan chuqur bo‗lmagan termokreking amalga oshiriladi; boshqasida esa 
– pastda joylashgan ikkinchi yoqiladigan quvurli pechning kamerasiga 
qizdirilgan xomashyo visbreking uchun qizdiriladigan zmeyevikka tashlanadi.
Visbreking qurilmasi qurilmalar jamlanmasini tarkibiga kiradi, masalan
neftni atmosferada haydash - visbreking atmosfera mazuti → visbreking-
mazutni vakuumli haydash → gazoylni ajralishi (ko‗pincha vakuum ostida) → 
gazoyl‘ aralashmasini termik krekingi kerosin fraksiyasini ko‗proq chiqarish 
maqsadida. Gudronlarni visbrekingi uchun jarayon sharoiti quyidagicha: harorat 
460 - 500°С; bosim 1,4 - 3,5 MPa. Xomashyoni reaksiya zonasida bo‗lish davri 
birinchi tartibli reaksiya tezligini tenglamasi yordamida aniqlanadi [5]. 
Malumotlarga [1] asosan reaksiya zonasining talab qilingan hajmi, ya‘ni 
xomashyoning harorati 399°Сdan oshadi, 3,6 - 4,8 m
3
har bir qayta ishlanadigan 

---

208 
1000 m
3
suyuqlik xom ashyosi bir kunda 3,6—4,8 m
3 
ni tashkil qiladi. 
Visbreking jarayoni issiqlik yutilishi bilan olib boriladi; Xomashyoni har 
xil namunalarida termik krekingning chuqur bo‗lmagan issiqlikning endotermik 
reaksiyasida 1 kg benzinni eng oxirgi nuqtasidagi qaynash harorati 225°С 
bo‗lgandagi mahsulotlari 5.2-jadvalda keltirilgan [6]: