384
O‘zbek tilida
Rus tilida
Ingliz tilida
Изоҳ
Arxiv hujjatlari
Архивные
материалы
Archieve
documents
Fuqarolar, jamiyat va davlat
uchun ma’lum ahamiyat
kasb etgani bois saqlanishi
lozim
bo‘lgan
matnli,
qo‘lyozma va mashinada
o‘qiladigan hujjatlar, ovozli
yozuvlar.
Bolalar adabiyoti Детская
литература
Children’s
literature
Shaxs
va
ta’limni
rivojlantirish,
bilimlarni
tarqatishning eng muhim
vositalardan biri bo‘lgan
nashr turi. Bolalar kitoblari
faqatgina o‘qish va bilim
olish manbai bo‘libgina
qolmay,
balki
bolaning
estetik
va
psixologik
tarbiyasida muhim o‘rin
tutuvchi manbadir.
Boshqarish
faoliyati
Управлен-
ческая
деятельность
Management
activity
Rahbarning
pedagogik,
normativ
va
psixologik
asoslarda
boshqarish
qarorlarini tayyorlash, qabul
qilish va amalga oshirishga
qaratilgan
maqsadga
muvofiq xatti- xarakatlari
majmui.
Byurokratiya
(buyruqbozlik)
Бюрократия Burucraty
(tom
ma’noda
-
kanselyariya hukmronligi;
fransuzcha
bureau-byuro,
kanselyariya va yunoncha-
kratos-kuch,
hokimiyat,
hukmronlik). Tabaqalangan
boshqaruv tizimi bo‘lib,
uning
uchun
har
bir
darajada
vakolatlar
chegarasining
aniq
belgilanganligi,
qarorlarning
mavjud
qonunlar
va
qoidalarga
binoan
qabul
qilinishi
xosdir.
Genefond
Генофонд
Genefond
Genlar
zahirasi;
turli
385
genlarning
tarqalishi,
ularning nisbiy miqdor va
tarkibiy
sifati;
muayyan
organizmlarning
tarqalganligi.
Irsiy belgilarni o‘rganish va
aniqlash inson genetikasi,
jonivorlar
hamda
o‘simliklar
genetikasi
uchun
ham
muhim
ahamiyatga ega. Hozirgi
vaqtda genofondni saqlash
muammosi
dunyoning
ko‘pgina
mamlakatlari
uchun dolzarb muammoga
aylangan.
Gigeyena
Гигиена
Hygiene
Yashash tarzi va mehnat
sharoitining
inson
sog‘lig‘iga
ta’sirini
o‘rganadigan, kasalliklarni
profilaktika qilish, sog‘liqni
saqlash
va
hayotni
uzaytirish chora-tadbirlarini
ishlab chiqadigan qadimiy
tibbiyot sohalaridan biri.
Didaktik
o‘yinchoqlar
Дидактичес-
кие игрушки
Didactic toys
Bolalarning aqliy va sensor
rivojlanishi
va
ta’lim
olishida xizmat qiladigan
o‘yinchoqlar turi. Bunday
o‘yinchoqlarga mozaikalar,
stol ustida o‘ynaladigan va
bosma
o‘yinlar,
xalq
o‘yinchoqlari
(matryoshkalar,
piramidalar, rangli sharlar,
xushtaklar,
chillaklar)
kiradi.
Yosh guruhi
Младшая
группа
Primary group
Yosh
belgisiga
ko‘ra
birlashtiriladigan
kishilarning biron bir shartli
katta
guruhi.
Yoshni
davrlashtirishga
muvofiq
MTTda bolalarning yoshiga
386
ko‘ra
ana’naviy
ajratiladigan guruhlar: yasli
yoshdagi bolalar guruhi,
birinchi kichik yoshdagi
bolalar
guruhi,
ikkinchi
kichik
yoshdagi
bolalar
guruhi, katta bolalar guruhi
va
maktabga
tayyorlov
guruhi.
Inklyuziv ta’lim Инклюзив-
ное образова
Inclusive
education
Bolalarni
bir-biridan
ajratuvchi
to‘siqlarni
bartaraf etishga, ularning
yoshi,
jinsi,
diniy
va
ijtimoiy kelib chiqishi
Iste’dod
Талант
Talent
Qobiliyatlar, iqtidorlarning
yuqori
darajada
rivojlanganligi bo‘lib, ijodiy
faoliyat turlarida namoyon
bo‘ladi.
Kasbiy faoliyat
Профессио-
нальная
деятельность
Prafessional
activity
Biron
narsaning
bajarilishining murakkab va
me’yoriy
jihatdan
belgilangan usuli. Mehnat
subyekti faoliyatining sifat
jihatdan
belgilanadigan
shakli. Inson bajarayotgan
faoliyatning murakkabligini
tavsiflaydigan mezon.
Maktabgacha
bolalik
Детский
дошкольный
период
Preschool period Bolaning tug‘ilganidan to
maktabga
borguncha
bo‘lgan rivojlanish davri;
bola organizmining jadal
voyaga
yetishi
va
ruhiyatining
shakllanishi
bilan belgilanadi.
Maktabgacha
yosh
Дошкольный
возраст
Preschool age
Bolaning ruhiy rivojlanish
bosqichi.
Bola
rivojlanishining
hozirgi
zamon
milliy
davrlashtirilishi bo‘yicha 3
yoshdan
7
yoshgacha
bo‘lgan davri.
387
Maktabgacha
yoshdagi
bola
kompetentligi
Компетен-
ция ребенка
дошкольно-
го возраста
Competency of
prescholl
age
child
Maktabgacha yoshdagi bola
shaxsining
asosiy
xarakteristikasi.
Kommunikativ,
ijtimoiy,
intellektual kompetentlikni
hamda jismoniy rivojlanish
borasidagi
kompetentlikni
o‘z
ichiga
oladi.
Kommunikativ
kompetentlik bolaning o‘z
istaklari, niyatlarini nutqiy
va nutqiy bo‘lmagan (imo-
ishora,
mimik
va
pantomimik)
vositalar
yordamida erkin
Maktabgacha
ta’lim
muassasalari
Дошкольные
образовате-
льные
учреждения
Prescholl
educational
establishments
Turli
yo‘nalishdagi
maktabgacha
ta’lim
dasturlarini
amalga
oshiradigan
ta’lim
muassasasi.
Ularda
3
yoshdan
7
yoshgacha
bo‘lgan
bolalarning
tarbiyasi, ta’limi, parvarishi
va
sog‘lomlashtirilishi
ta’minlanadi.
Yo‘nalishiga
ko‘ra
maktabgacha
ta’lim
tashkiloti quyidagi turlarga
bo‘linadi: umumiy tipdagi ,
tarbiyalanuvchilarning
jismoniy
va
ruhiy
rivojlanishida
nuqsonlari
mavjud
bolalar
uchun
mo‘ljallangan
maxsus
MTTlar
va
surunkali
kasalliklar bilan og‘rigan
bolalar uchun sanatoriya
tipdagi MTTlar.
Maktabgacha
ta’lim
muassasalarining
vazifalari
Задачи
дошкольного
образователь
-ного
учреждения
Tasks
of
prescholl
educational
establishment
Ushbu
muassasalarning
vazifalari:
bolalar
hayotining
muhofazasini,
ularning
intellektual,
jismoniy va shaxs sifatidagi
388
rivojlanishini
ta’minlash
uchun uning oilasi bilan
aloqa o‘rnatish.
Maktabgacha
ta’lim
muassasasining
moddiy-texnik
bazasi
Материаль-
но-
техническая
база
дошколь-
ного
образовате-
льного
учреждения
Material
and
technical base of
prescholl
educational
establishment
Muassasa balansida turgan
asosiy
vositalar
majmui
(bino, xovli, qo‘shimcha
qurilmalar,
kommunikatsiya, yumshoq
va qattiq jihozlar).
Maktabgacha
ta’lim
muassasasining
rivojlanish
konsepsiyasi
Концепция
развития
образовате-
льного
учреждения
Conception
of
education
al
establishmebt
Maktabgacha
ta’lim
muassasasining kelgusidagi
rivojini belgilab beradigan
bosh g‘oya; innovatsion
jarayonlar natijasida uning
yangilanishiga
qaratilgan
chora tadbirlar majmuini
amalga
oshirishning
yetakchi tamoyili.
Milliy an’analar Нatsiональ-
ные
традиции
National
traditions
Millat
hayotining
turli
sohalarida
namoyon
bo‘ladigan
tushunchalar,
belgilar,
xususiyatlar,
qadriyatlar, faoliyat turlari,
odatlar
va
xislatlarning
avloddan avlodga o‘tishi
hamda
meros
bo‘lib
qolishini
ifodalovchi
tushuncha.
Nodavlat
notijorat tashkilot
Негосударс-
твенная
некоммер-
ческая
организatsiя
Nongovermental
noncommercial
Jismoniy
va
yuridik
shaxslar
tomonidan
ixtiyoriylik asosida tashkil
etilgan, daromad olishni o‘z
faoliyatining
asosiy
maqsadi
qilib
olmagan
hamda
olingan
daromadlarni
o‘z
qatnashchilari
o‘rtasida
taqsimlaydigan o‘zini o‘zi
boshqarish tashkiloti.
389
Oilaviy muhit
Семейная
обстановка
Family
environment
Oilaviy
munosabatlar,
tarbiyaviy
jarayonlar
kechadigan
ijtimoiy-
ma’naviy, axloqiy muhitni
ifodalovchi tushuncha. Har
qaysi millatning o‘ziga xos
ma’naviyati, dunyoqarashi,
tasavvur
va
e’tiqodini
shakllantirish
hamda
yuksaltirishda oilaning o‘rni
va ta’siri beqiyosdir. Inson
qalbi va ongidagi eng sof,
pokiza
tuyg‘ular,
ilk
hayotiy
tushuncha
va
tasavvurlar, eng avvalo, oila
bag‘rida shakllanadi.
Oliy ta’lim
Высшее
образование
Higher
education
Turli oliy dargohlarda oliy
malakali
mutaxasislar
tayyorlash
oliy
o‘quv
yurtlari
tomonidan
xalq
xo‘jaligi,
fan
va
madaniyatning turli sohalari
bo‘yicha oliy ma’lumot
Tarbiyalanuvchil
ar
Воспитан-
ники
Pupil
Maktabgacha
tarbiya
muassasalariga
boradigan
bolalar; mehribonlik uylari,
ixtisoslashtirilgan
maktab
internatlarda
tarbiyalanuvchi bolalar va
o‘smirlar
maktabdan
tashqari
muassasalarda
shug‘ullanadigan bolalar.
Tarbiyachi
Воспитатель Educater teacher Tarbiyani
amalga
oshiradigan , o‘zga kishi
shaxsining hayot tarzi va
rivojlanishi
uchun
mas’uliyatni o‘z zimmasiga
olgan shaxs.
Ta’lim
muassasasini
boshqarish
Руководство
образовате-
льным
учреждени-
ем
Managing
educational
environment
Faoliyat
subyektlarining
alohida faoliyati bo‘lib, u
rejalashtirish
,
tashkillashtirish, boshqarish
va nazorat qilish vositasida
|