Bilimlendiriw ministrligi

momentli dinamika qatarları
dep ataladı.
Ekinshi túrdegi absolyut muǵdarlar hádiyselerdiń belgili bir dáwir ishindegi 
jaǵdayın хarakterleydi. Máselen, islep shıǵarılǵan ónim kólemi, miynet haqı fondı, 
jetistirilgen paхta muǵdarı usaǵanlar usı túrdegi absolyut muǵdarlar toparınan. 
Bunday absolyut muǵdarı tiykarında dúzilgen dinamika qatarları 
dáwirlik 
qatarlar
dep júrgiziledi.
Dinamika qatarlarınıń baslanǵısh absolyut qatarlarına tiykarlanǵan túrde 
tuwındı qatarlardı da dúziw múmkin. 
Tuwındı dinamika qatarlar
degende 
absolyut muǵdarlar tiykarında esaplanǵan salıstırmalı hám ortasha muǵdarlar hám 
olar boyınsha dúzilgen dinamikalıq qatarlar túsiniledi. Mısalı, хalıq tıǵızlıǵı 1ga 
jerge berilgen tógin, hár 1000
 
adamǵa tuwra kelgen tuwılıw hám óliw, ónimniń bir 
birligine sarıplanǵan wakıt hám basqalar intensiv salıstırmalı muǵdarlar qatarına 
kirip, olar tiykarında dúzilgen qatarlar 
tuwındı dinamika qatarlar
dep ataladı. 
Úsh túrdegi dinamika qatarların tómendegi maǵlıwmatlar anıq sıpatlaydı. 
(10.1-keste).
10.1-keste 
Momentli, dáwirlik hám tuwındılı kórinistegi dinamika qatarları 
№ 
Kórsetkishler 
2015 
2106 
2017 
2018 
2019 
1 
Ózbekstan хalqı sanı (jıl 
basına mıń. adam) 
31022,5 
31575,3 
32120,5 
32656,7 
33255,5 
2 
Ózbekstan хalqınıń ortasha 
sanı (mln adam) 
31298,9 
31847,9 
32388,6 
32956,1 
33580,6 
3 
Ózbekstan Respublikasınıń 
jalpı ishki ónimi, aǵımdaǵı 
bahalarda (mlrd.sum) 
210183,1 242495,5 302536,8 406648,5 511838,1 
4 
Jan basına tuwra kelgen 
jalpı ishki ónim (mıń sum) 
6715,35 
7614,18 
9340,84 12339,10 15242,08 

---

168 
Bul jerde birinshi qatar-momentli, úshinshi qatar dáwirli, ekinshi hám 
tórtinshi qatarlar bolsa ortasha hám tuwındı dinamika qatarları bolıp esaplanadı.
Momentli hám dáwirli qatarlar bir-birinen tómendegi ózgeshelikler menen 
ayırıladı: 
Eger momentli qatarlarda hár bir dáreje úyrenilip atırǵan hádiyseniń belgili 
sánede, momenttegi jaǵdayın, muǵdarın kórsetse, dáwirlik qatarlardaǵı hár bir 
dáreje málim bir dáwir ishindegi hádiyse muǵdarın kórsetedi. Sonıń ushında 
dáwirlik qatarlar dárejesi dáwirlerdiń úlken kishiligine baylanıslı. 
Momentli qatarlardaǵı dárejelerdi qosıw nátiyjesi ekonomikalıq mazmunǵa 
iye emes. Sebebi momentli qatarlardaǵı hár bir keyingi dáreje ózinen aldınǵı 
dárejeniń tolıq yaki bólek muǵdarın (sanın, kólemin) óz ishine aladı. Olardı qosıp 
esaplamaqshı bolsaq, ol jaǵdayda tákirarlap qayta esaplawlarǵa jol qoyǵan bolar 
edik. 
Dáwirlik qatar dárejelerin qosıw bolsa haqıyqıy maǵananı beredi. Momentli 
hám dáwirlik qatarlarda ortasha dárejeler hár qıylı usılda anıqlanadı.