Bilimlendiriw ministrligi

Qosımsha ósiw (kemeyiw) páti
. Bul kórsetkishte de eki usılda anıqlanadı. 
Birinshi usılda hár bir keyingi dáwir dárejesinen baslanǵısh dáwir dárejesi alınıp, 
nátiyje 100 ge kóbeytiledi hám baslanǵısh dáwir dárejesine bólinedi: 
∆𝐾
𝑏
=
(𝑌
𝑖
− 𝑌
0
)
𝑌
0
∙ 100 yaki ∆𝐾
𝑏
=
𝑌
1
∙ 100
𝑌
0
− 100 bazisli usıl 
Ekinshi usılda hár bir keyingi dáwir dárejesine aldınǵı dáwir dárejesi alınıp, 
nátiyje 100 ge kóbeytiledi hám ózinen aldınǵı jıl dárejesine bólinedi: 
∆𝐾
𝑠ℎ
=
(𝑌
𝑖
− 𝑌
𝑖−1
)
𝑌
𝑖−1
∙ 100 yaki ∆𝐾
𝑠ℎ
=
𝑌
𝑖
∙ 100
𝑌
𝑖−1
− 100 shıjırlı usıl
Eger ósiw yaki kemeyiw pátleri esaplanǵan bolsa, onda qosımsha ósiw 
(kemeyiw) pátin tómendegishe esaplaw múmkin: 
∆𝐾 = 𝐾 − 100
Bazisli usılda: 
SHınjırlı usılda: 
∆𝐾
𝑏
= 𝐾
𝑏
− 100
∆𝐾 = 𝐾 − 100
∆𝐾
𝑏
= 113,38% − 100 = 13,38%
 
∆𝐾
𝑏
= 113,38% − 100 = 13,38%
∆𝐾
𝑏
=
139,10% − 100 = 39,10%
∆𝐾
𝑠ℎ
=
122,68 − 100 = 22,68% 
∆𝐾
𝑏
=
183,74 − 100 = 83,74%
∆𝐾
𝑠ℎ
=
132,10 − 100 = 32,10%
𝐾
𝑏
=
226,97 − 100 = 126,97%
 
∆𝐾
𝑠ℎ
=
123,53 − 100 = 23,53%

---

172 
SHınjır tárizli qosımsha ósiw (kemeyiw) páti ayırım jaǵdaylarda ózgermey 
yaki turaqlı páseyip barıw baǵıtına iye bolıwı múmkin. Biraq bul jerde qosımsha 
ósiw páti sónip barmaqta degen juwmaq kelip shıqpaydı. Bunı dálillew maqsetinde 
bir procent qosımsha ósiw (kemeyiw) diń absolyut mánisi degen kórsetkish 
esaplanadı:
|%| =
𝑎𝑏𝑠𝑜𝑙𝑦𝑢𝑡 ó𝑠𝑖𝑤 (𝑘𝑒𝑚𝑒𝑦𝑖𝑤)𝑑á𝑟𝑒𝑗𝑒𝑠𝑖
𝑞𝑜𝑠𝚤𝑚𝑠ℎ𝑎 ó𝑠𝑖𝑤 (𝑘𝑒𝑚𝑒𝑦𝑖𝑤) 𝑝á𝑡𝑖
|%| =
𝑌
𝑖−1
100
Bul jerde: 
Y
i-1
 
–hár bir keyingi dáwir dárejesi. 
Demek, bul kórsetkish esaplaw ushın shınjır tárizli absolyut ósiw (kemeyiw) 
dárejesin shınjır tárizli qosımsha ósiw (kemeyiw) pátine bóliw kerek. 
2016 jıl 
|%| = 𝑌
𝑖−1
∙ 0,01 = 6715,35 ∙ 0,01 = 67,15
2017 jıl
|%| = 𝑌
𝑖−1
∙ 0,01 = 7614,18 ∙ 0,01 = 76,14
2018 jıl
|%| = 𝑌
𝑖−1
∙ 0,01 = 9340,84 ∙ 0,01 = 93,40
2019 jıl
|%| = 𝑌
𝑖−1
∙ 0,01 = 12339,10 ∙ 0,01 = 123,39
Bul kórsetkishti tek ǵana shınjırlı usıl ushın esaplaw mániske iye boladı. 
Bazisli usılda ol ózgeremes (turaqlı imániske iye) bolıp qaladı.