t va
h ,uch xil
s, to’rt xil
z belgi bor
. SHuningdek, arab tiliga xos bo’lgan chuqur bo’g’iz portlovchisi va sayoz bo’g’iz
portlovchisini ifodalovchi
ayn va
hamza harflari bor. Bundan tashqari, arab
alifbosida turkiy tillarda keng tarqalgan
p, ch, g undoshlari uchun maxsus harflar
yo’q. Keyinchalik
pe, chim, gof harflari turkiy til alifbosiga kiritilgan bo’lsa-da,
ular juda kam ishlatilgan va qo’l yozma asarlarda deyarli yozilmagan.
Eski o’zbek tili haqida gapirganimizda, undagi qat’iy qoidani ta’kidlash joiz:
arabcha va forscha so’zlar manba tili yozuvida qanday yozilsa, turkiy matnlarda
ham shunday yozilgan. Ularning to’g’ri yozilishiga juda katta e’tibor
berilgan,arabcha so’zlar yozilishini buzish qo’pol xato, madaniyatsizlik va
savodsizlik hisoblangan.
Savol va topshiriqlar: 1.
Tarixiy fonetika nimani o’rganadi?
2.
Tarixiy fonetikani o’rganishda qanday manbalarga tayaniladi?
3.
Ulug’ mutafakkirlarimizning filologiyaga oid qanday asarlarini bilasiz?
4.
Arab yozuvining o’ziga xos xususiyatlarini sanang.
Tayanch tushunchalar: Tarixiy fonetika - o’zbek tili fonetik tizimining taraqqiyot tarixini
o’rganadigan o’zbek tili tarixiy grammatikasining bir bo’limidir.
Eski o’zbek youvi- arab alifbosi asosidagi o’zbek yozuvining nomlaridan
biri.
10
Fonetik tizim (sistema) - o’zbek tili va uning taraqqiyoti davridagi unli va
undoshlar, fonetik qonuniyatlar, urg’u hamda intonatsiya kabi barcha fonetik
hodisalarning jamlanmasi.
