Modernizatsiyalash jarayonlari



Yüklə 4,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/82
tarix24.12.2023
ölçüsü4,16 Mb.
#191210
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   82
pedagogika (2)a

 
 
 
Muammoli o‘qitish amerikalik faylasuf, psixolog va pedagog Dj.Dyuining nazariy 
qoidalariga asoslanadi va XXasrning 20-30-yillarida tarqala boshladi. Dj.Dyui 
o‘qitish uchun quyidagilarni asos qilib belgiladi: ijtimoiy, konstruksiyalash, badiiy 
ifodalash, ilmiy-tadqiqiy. Bu asoslarni amalga oshirish uchun quyidagilar tavsiya 
etiladi: so‘z, san’at asarlari, texnik qurilmalar, o‘yinlar va mehnat.
Bugungi kunda, muammoli o‘qitish deganda mashg‘ulotlarda pedagog tomonidan 
yaratiladigan muammoli vaziyatlar va ularni yechishga qaratilgan o‘quvchilarning 
faol mustaqil faoliyati tushuniladi. Buning natijasida o‘quvchilar kasbiy bilimlarga, 
ko‘nikmalarga, malakalarga ega bo‘ladilar va fikrlash qobiliyatlari rivojlanadi. 
Muammoli o‘qitish, o‘qitishning shaxsga 
yo‘naltirilgan 
texnologiyalarga 
taalluqli, 
chunki bu yerda shaxs subyekt sifatida 
qaraladi, muammoli vaziyatlarning maqsadi - 
pedagogik jarayonda o‘ziga xos qiziqish 
uyg‘otishdir. 
Muammoli vaziyatlar kiritilib, an’anaviy, 
Муаммоли ўқитиш технологияси 
Муаммоли ўқитиш, ўқитишнинг 
энг табиий самарали усулидир, 
чунки илмий билимлар мантиқи 
ўзида 
муаммоли 
вазиятлар 
мантиқини намойиш этади.


320 
bayon etish o‘quv materialining eng optimal tarkibi hisoblanadi. Pedagog 
muammoli vaziyat yaratadi, o‘quvchini uni yechishga yo‘naltiradi, yechimni 
izlashni tashkil etadi. Muammoli o‘qitishni boshqarish, pedagogik mahoratni talab 
etadi, chunki muammoli vaziyatning paydo bo‘lishi individual holat bo‘lib, 
tabaqalashtirilgan va individuallashtirilgan yondashuvni talab etadi. 
Muammoli o‘qitish, ijodiy jarayondan nostandart ilmiy-o‘quv masalalarni 
nostandart usullar bilan yechishni taqozo etadi. Talabalarga mashq uchun 
beriladigan masalalar, olingan bilimlarni mustahkamlash va malakalar hosil qilish 
uchun xizmat qilsa, muammoli masalalar esa faqat yangi yechimlar izlashga 
qaratiladi. 
O‘quv materialini muammoli taqdim etilishining mohiyati shundaki, unda 
o‘qituvchi bilimlarni tayyor holda taqdim etmasdan, o‘quvchilar oldiga muammoli 
masalalar qo‘yadi, ularni yechimining yo‘llari va vositalarini izlashga undaydi. 
Muammo, yangi bilimlar va harakat usullar sari, o‘zi yo‘lga boshlaydi.
Shuni qat’iyatlik bilan ta’kidlash lozimki, bu yerda yangi bilimlar ma’lumot 
uchun emas, balki muammo yoki muammolarni yechimi uchun beriladi. An’anaviy 
pedagogik usuldagi – bilimlardan muammoga qarab – o‘quvchilar mustaqil ilmiy 
izlanish ko‘nikma va malakalarini hosil qila olmaydi, chunki ularga o‘zlashtirish 
uchun tayyor natijalar taqdim etiladi. Muammoning yechimi ijodiy fikrlashni 
taqozo etadi. O‘zlashtirilgan bilimlar shablonlarini takrorlash bilan bog‘liq bo‘lgan 
reproduktiv psixik jarayonlar, muammoli vaziyatlarda hyech qanday samara 
bermaydi.
Agar inson muntazam tayyor bilim va ko‘nikmalarni o‘zlashtirishga o‘rgatilgan 
bo‘lsa, uning tabiiy ijodiy qobiliyatini so‘ndirish ham mumkin; u mustaqil 
fikrlashni «esdan chiqaradi» Fikrlash jarayoni muammoli masalalarni yechishda 
a’lo darajada namoyon bo‘ladi va rivojlanadi.
Muammoli o‘qitishda kechadigan jarayonlarning psixologik mexanizmi 
quyidagicha bo‘ladi: inson ziddiyatli, yangi, noma’lum muammoga (muammo – 
murakkab nazariy yoki amaliy masala bo‘lib, yashirin ziddiyatlarni qamrab oladi, 
uning yechimi turli, hatto muqobil vaziyatlarni talab etadi) duch keladi, unda 
hayratlanish, ajablanish holati paydo bo‘ladi, «gap nimada?» degan savol tug‘iladi.
O‘quvchi noma’lum yechimni topish uchun mustaqil yoki o‘qituvchi yordamida 
izlanadi. Muammoni jamoaviy hal etishda paydo bo‘luvchi, subyekt-obyekt-
subyekt munosabatlari ijodiy fikrlashni faollashtirishga olib keladi.

Yüklə 4,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   82




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin