Buxgalteriya hisobi A A Karimov, J E Kurbanbayev, S A Jumanazarov
1.1-jadval Buxgalteriya hisobining metodlari T/r Usullar Usullar ta’rifi 1
H ujjatlashtirish
B u x g alteriy a h isobining obyektlari ustidan y o p p a sig a va
u zlu k siz kuzatishni am alg a oshirish im konini beradigan
d astlab k i aks ettirish
2
Inventarizatsiya
K o rx o n a m ab la g 'in i tekshirib, r o ‘y x atg a o lish v a olingan
m a ’lum otlam i hisob m a ’lum otlari bilan so lish tirish
3
B aholash
X o ‘ja lik
m ab lag ‘lari,
m ajb u riy atlar
v a
x o ‘ja lik
ja ra y o n la rin i pul o ‘lchov birligida aks ettirish
4
K alkulyatsiya
Y aratilgan m ahsulot (ish va x izm at)lar b irlig i tannarxini
a niqlash
5
S chyotlar tizim i
M ablagM ar tarkibi va jo y la sh tirilish i, u la m in g m anbalari
b o ‘y ic h a aks ettirish, iqtisodiy g u ru h lash va te z k o r n azo rat
qilish
6
Ikkiyoqlam a
yozuv
H ar b ir x o ‘ja lik m uo m alasin in g sum m asi ikki m arotaba:
b ir sch y o t debeti va ayni vaq td a o ‘zaro b o g ‘liq b o sh q a
sch y o tn in g kreditida aks ettirishdir
7
B uxgalteriya
balansi
M u ay y an san ag a k orxonaning m ol-m ulki v a u lam in g
m an b alari to ‘g ‘risidagi axborotni iqtisodiy g u ru h lash tirish
h am d a pul bahosida um um lashtirish
8
H isobot
M o liy a v iy -x o ‘ja lik
faoliyatini
tav siflay d ig an
um um lash tirilg an
k o ‘caatkichlar
tizim in i - j o ‘zida
m ujassam lashtiradi
j kutubxonasi
i 7
Ihfw
Hisob yuritish tartibini belgilab beruvchi tarkibiy qism sifatida
buxgalteriya hisobiga xos
bo'lgan usullami quyidagi jadvalda
ko‘rishimiz mumkin:
“Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etish uchun konseptual
asos” nomli BHMSga binoan buxgalteriya hisobining asosiy qoidalari
quyidagilardir:
- hisoblash;
- ikki yoqlama yozuv usulida hisob-kitobni yuritish;
- uzluksizlik;
- xo‘jalik operatsiyalarini, aktivlar va passivlami pul bilan
baholash;
- ishonchlilik;
- ehtiyotkorlik;
- mazmunning shakldan uzunligi;
- ko‘rsatkichlaming qiyosiyligi;
- moliyaviy hisobotdagi betaraflik;
- hisobot davrida daromadlar bilan xarajatlaming muvofiqligi;
- aktivlar va majburiyatlaming haqiqiy bahosi;
- tushunarlilik;
- ahamiyatlilik;
-jid d iy lik ;
- haqqoniy va xolis taqdim;
- tugallanganlik;
- izchillik;
- o ‘z vaqtida taqdim etish.
Yuqoridagi tamoyillarga asoslanib yuritilgan buxgalteriya hisobi
va tuzilgan moliyaviy hisobot barcha foydalanuvchilaming korxona
moliyaviy xo ‘jalik faoliyati haqida to'liq, tushunarli m a’lumot olishni va
tegishli xulosa chiqarishni ta’minlaydi.
Hisoblash -
daromadlar va xarajatlar buxgalteriya hisobida
e ’tirof etiladi va kelgan davrda tushishi yoki paydo bo‘lishiga qarab (pul
mablag‘larini olish yoki to ‘lash asosida emas) moliyaviy hisobotlarda
aks ettiriladi.
18