bajarish yoki xizmatlar ko‘rsatishga doir harakatlami hisoblash imkonini
beradi. Bu vazifani 0 ‘zbekiston Respublikasida
milliy valyuta
so ‘m
va
uning tiyini bajaradi. Pul oMchovi yordamida boshqa ko‘rsatkichlami
olish,
ulardan hosila ko‘rsatkichlarini
korxona darajasida ham
iqtisodiyot darajasida ham hisoblash mumkin.
X o‘jalik subyektida qaysi oMchov birligi ishlatilmasin, ulaming
asosiy ko‘rsatkichi foyda yoki zarar ko‘rsatkichlari
pul ifodasida
ko‘rsatiladi. Hisobda pul oMchov birligini ko‘proq qo‘llanilishi boshqa
oMchov birliklariga nisbatan k o ‘proq ishlatilishi hisob mazmunini
pasaytirmaydi. Pul o ‘lchov birliklarini hisob ishlarida keng qoMlanishiga
asosiy sabablardan biri bu har xil o ‘lchov
birliklarida aks ettirilgan
ko‘rsatkichlami yagona pul o ‘lchov birligida umumlashtirish imkonini
bersa, ikkinchidan, korxonalar o ‘rtasidagi hisob-kitoblami bir m e’yorda
yuritish imkonini beradi.
0 ‘lchov qoidalarini buxgalteriya prinsiplari ham deb bilish
mumkin. Quyidagilar oMchov qoidalari:4
1
.Pul o'lchovi:
M a’lumotlar moliyaviy
shaklda pul qiymatida
ifoda etilishi kerak, y a’ni Malayziyada Riggitda va Britaniyada pul
qiymati o ‘zgarmas Funtsterling qilib qabul qilinadi.
l.E ski narx:
Moliyaviy m a’lumotlar buxgalteriya kitobi yoki
jumal orderga haqiqatda muomala sodir bo‘lgan
vaqtdagi narx bilan
qayd qilinishi kerak.
3
.Realizatsiya:
Bu konsepsiyasi daromadga bogMiq hisoblanadi
qachonki qonuniy ruxsat berilganda 1 ta partiyadan boshqasiga, garchi
puli to ‘langanmi yoki y o ‘qmi.
4
.Muvofiqlik:
Yaratilgan daromadlarda
sekinlik bilan xarajatlar
bo‘lishi va o ‘sha davrdagi foyda yoki zarami aniqlashda mutanosiblik
boMishi kerak.
5
.Ikkiyoqlama yozuv:
Barcha muomalalar hech b o ‘lmaganda
moliyaviy hisobotning ikki qismiga ta’siri boMishi kerak y a’ni qabul
qilish kerak va ta ’sir berishi kerak. Bu ikki yoqlama yozuvning shakli
(debet va kredit).
4 W a n M a d z n a h W a n Ib ra h im v a M o h d R izal P alil. F u n d a m e n ta ls o f b u s in e s s a c c o u n tin g . O x fo rd
u n iv e rs ity Press,
2 0 1 4 .6 b.
15
6.Materialistik:
M a’lumotlar faqat muomalalardan y a’ni qaror
qabul qilishga ta’sir ko‘rsatuvchi materiallar hisobga olingandan so‘ng
hisobga olinishi kerak.
Dostları ilə paylaş: