Fяxrяddиn mustafayev

 
 
 
XX
XY 
dişi erkək 
Nisbət 1:1 
Heyvanların nəslində cinsiyyətin nisbəti əksər hallarda 1:1 formasında 
olmasına baxmayaraq, bəzən bu nisbət pozulur. Normal nisbət 50% erkək, 50% 
isə dişi fərdlər olarsa, onda müxtəlif növ heyvanlarda cinsiyyətin artıb azalması 
(meyil etməsi) aşağıdakı nisbətdə olur (T.M.Turabov, 1997): 
 
 
Növlər 
Erkək 
Dişi 
Х
Х
Х 
ХУ 

---

174 
Qaramal 
İt 
Donuz
Dovşan 
Qoyun 
Toyuq 
Ördək 
 
50 
56 
52 
52 
49 
49 
50 
 
50% 
44% 
48% 
48% 
51% 
51% 
50%
 

 
5.1.2. Cinsiyyətin determinasiyasının təyin olunma tipləri 
 
 
Təkamül prosesi zamanı müxtəlif cinsli orqanizmlərdə cinsiyyətin 
mexanizmi – 
determinasiya
formalaşmağa başlayır. Cinsiyyətin determinasiyası 
prosesi çoxalmanın müxtəlif mərhələlərində baş veməklə, onun təyin 
olunmasının üç əsas tipi – 
epiqam, proqam
və 
sinqam
– mövcuddur.
Epiqam determiansiya
– ontogenez zamanı ayrı-ayrı fərdlərdə müşahidə 
olunmaqla müəyyən dərəcədə ətraf mühit amillərindən asılı olur. Bu hal Bonellia 
viridis adlı dəniz qurdlarında daha ətraflı öyrənilib. Onların çox kiçik (bir neçə 
mm) erkək fərdləri onlardan xeyli iri dişiciklərin cinsiyyət orqanında 
məskunlaşaraq mayalanma funksiyasını yerinə yetirir, sonra onların xortumuna 
toplanır, vaxtında isə dişiləri mayalayır, dişilər isə dənizin dibində yaşayır.