Fяxrяddиn mustafayev

Hazırda beynəlxalq 
praktikada baytarlıq təbabəti genetikası variasion statistikadan (biometriyadan) 
tamamilə ayrılaraq biotexnologiya ilə paralel tədris olunur. Bu isə baytarlıq 
təbabəti genetikası və biotexnologiyanın yüksək ixtisaslı baytarlıq təbabəti 
həkimlərinin hazırlanmasında olduqca böyük və çox ümdə əhəmiyyət kəsb etməsi 
ilə əlaqədardır. Tibb universitetlərinin hamısında bu praktikaya çox önəmli yer 
verilir. Həmin təcrübəyə baytarlıq təbabəti fakültəsində də geniş istinad olun-
malıdır. 
Son zamanlar dünyanın bütün inkişaf etmiş ölkələrinin tibb fakültələrinin 
hamısında «
Tibbi biologiya
» fənni tədris olunur. «Tibbi biologiya» həkimlik 
ixtisasının əsas aparıcı fənni olmaqla yoluxucu xəstəliklərin bioloji aspektlərini və 
mübarizə üsullarını öyrənən yeni ixtisas sahəsidir. 
Onun baytarlıq təbabəti 
fakültəsində də tədris olunmasına dünya praktikasında geniĢ önəm verilir. Bu, 
artıq günün ən vacib tələbi sayılır və ölkəmizdə də ona önəmli yer verilməlidir. 

---

19 
YaxĢı olar ki, tibbidə olduğu kimi, baytarlıq təbabətində də həmin fənn 
baytarlıq təbabəti genetikası ilə birlikdə tədris olunsun. Güman edirik ki, bu 
vacib məsələ tezliklə öz müsbət həllini tapacaqdır. Çünki tibbi biologiyanı 
bilməyən, onun haqqında müfəssəl anlayıĢı olmayan həkim öz fəaliyyətində heç 
bir uğur qazana və məĢhurlaĢa bilməz.
Qeyd edilənləri nəzərə alaraq müəlliflərin 
birlikdə 14 ildən artıq müddət ərzində çox gərgin zəhmətə qatlaşıb «Baytarlıq 
təbabəti genetikası» adlı fundamental, ölkəmizin məşhur alimləri tərəfindən müsbət 
rəylə dəstəklənən, Təhsil Nazirinin əmri ilə qrif verilən və nəşr olunması məsləhət 
bilinən, müasir tələblərlə uzlaşan ilk ali məktəb dərsliyi kimi ərsəyə gəlməsi diqqəti 
cəlb edir. Dərslik hazırlanarkən «Baytarlıq təbabəti genetikası və biotexnologiyanın 
əsasları» fənni üzrə mövcud olan son (2009) tədris proqramına, dünya, xüsusilə rus 
alimlərinin və milli elm xadimlərimizin əsərlərinə geniş istinad edilmişdir.
Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Naziri tərəfindən «Baytarlıq təbabəti 
genetikası və biotexnologiyanın əsasları» adı ilə dərslik kimi təsdiq olunmaqla iki 
hissədən – ―Baytarlıq təbabəti genetikası‖ və ―Biotexnologiyanın əsasları‖ ibarətdir. 
Dərsliyin ikinci hissəsi – ―Biotexnologiyanın əsasları‖ – üzərində müəlliflər hazırda 
gərgin işlər aparır və yaxın gələcəkdə oxuculara təqdim ediləcəkdir. 
Biotexnologiyanın əsasları müasir qloballaşma, dövrünün ən prioritet tələbi kimi 
gündəmə gəlməklə, onsuz kənd təsərrüfatı, baytarlıq təbabəti və tibb sahəsində 
yüksək ixtisaslı mütəxəssiz hazırlığından heç bir söhbət gedə bilməz və bu qeyri 
mümkündür. Çünki hazırda bütün kənd təsərrüfatı, sənaye və digər istehsal 
texnologiyaları yalnız biotexnoloji proseslərə əsaslanır, ona istinad edir, müasir 
nanotexnologiya elmi-texniki tərəqqiyə inteqrasiya olunur. Biotexnoloji proseslərin 
hamısı fundamental, tədbiqi xarakter daşıyır (qida və yeyinti məhsulları, zülallar, 
hormonlar, fermentlər, bioloji preparatlar – antibiotiklər, diaqnostikumlar, 
diaqnostiki və immunseriumlar, testlər, vaksinlər, immunoqolobinlər və s. Dərman 
preparatları əsasən bu üsulla alınır).