Fяxrяddиn mustafayev

İnformasiya Cəmiyyətinin
formalaşması üçün müasir elmi nailiy-
yətldərdən və texnologiyalardan istifadə olunması nəticəsində daha sadə, kiçik 
ölçülü, partativ, yüksək dəqiqliyə malik olan cihaz və telekommunikasiya 
vasitələrinin yaradılmasından və onların geniş istifadə olunan sahələrinin, o 
cümlədən aqrar, biologiya, baytarlıq təbabəti və təbabət elmlərinin intensiv və 
çox sürətli inkişafı üçün də geniş yol açmışdır. Biologiyanın yeni və elmi-
praktiki cəhətdən ən səmərəli sahəsi olan molekulyar biologiya təbabətin və 
baytarlıq təbabətinin qlobal və prioritet problemlərinin radikal həlli yollarının 
işlənib hazırlanmasını təmin etmiş, olduqca uğurlu nailiyyətlərə və nəticələrə 
nail olunmuşdur. 

---

7 
Molekulyar biologiya bəşəriyyət üçün fundamental-tətbiqi və nəzəri 
əhəmiyyətli, geniş diapozrnlu və mütərəqqi elm sahəsi olmaqla, hazırda onun 
aşağıdakı müasir və prioritet sahələri formalaşmışdır:
– Molekulyar genetika 
– Molekulyar sitologiya 
– Molekulyar fiziologiya 
– Molekulyar biokimya 
– Molekulyar mikrobiologiya 
– Molekulyar virusologiya 
– Molekulyar biofizika 
– Molekulyar immunologiya 
– Molekulyar immunogenetika 
– Molekulyar enzimologiya 
– Genetika (gen) mühəndisliyi 
– Biotexnologiya 
– Vaksinologiya və s. 
Əlbəttə, bu elm sahələrinin hamısının əsasında hüceyrə, onun orqanoidləri, 
xüsusilə xromosom dəstləri (yığımları) və genlər durmaqla onlar molekulyar 
biologiyanın əsas maddi bazasını və tədqiqat obyektini təmin edir. Həmin elm 
sahələri bir-biri ilə qarşılıqlı dialektik vəhdət təşkil edir, onların arasında 
qırılmaz bağlılıq vardır. Bunun başlıca səbəbi isə həmin elmlərin tədqiqat 
obyekti kimi məhz hüceyrədən, onun orqanoidlərindən və digər kom-
ponentlərindən 
genetik marker
formasında istifadə olunmasıdır. Materiyanın 
bütün canlı aləminin (mikroflora, makroflora, mikrofauna, makrofauna) 
mövcudluğu, onların həyat fəaliyyəti, öz nəsilləri və populyasiyalarının 
dayanıqlı, davamlı inkişafı yalnız hüceyrədə gedən metabolizm prosesi 
(maddələr mübadiləsi) və onun formaları olan anabolizm (assimilyasiya prosesi) 
və katabolizm (dissimilyasiya prosesi), dezoksiribonuklein (DNT) və 
ribonuklein (RNT) turşuları, orqanoidlər və s. hesabına təmin olunur. Lakin canlı 
aləmin nəslinin, populyasiyalarının, morfoloji və funksional xüsusiyyətlərinin, 
irsiyyətinin, cins və növlərinin, cinsiyyətinin saxlanmasının əsas aparıcı 
komponenti və daşıyıcısı məhz xromosomlar və genlərdir. Xromosomlar, genlər, 
onların quruluşu, morfofunksional xüsusiyyətləri, o cümlədən təminatçısı olduğu 
irsiyyət, dəyişkənlik, ontogenez, hüceyrədə baş verən bütün proseslərin 
molekulyar mexanizmi məhz genetika elmi vasitəsilə öyrənilir və tədqiq olunur.