Ribosoma i-RNK bo‘ylab tripletdan tripletga o‘tib turadi, lekin bir tekis o‘tmasdan, balki
to‘xtab-to‘xtab, “qadamlab” o‘tadi. Bitta triplet translyatsiyasini tugatgandan keyin, u qo‘shni
tripletga sakrab o‘tadi va biroz to‘xtaydi
Agar ribosamada i-RNK tripletiga t-RNK ning tripleti komplementar bo‘lsa aminokislotalar
oqsil zanjiriga peptid bog‘i hosil qilib birikadi. Ribosoma terminator tripletga o‘tganida oqsil
sintezi to‘xtaydi. Informatsion RNK ham ribosomalardan ajraladi.
11-savol: Genetik kod. RNK va uning sintezini izohlang?
Oqsillar tarkibiga kiruvchi har bir aminokislotaning nuklein kislotalarda ketma-ket joylashgan
uchta nukleotid (triplet, kodon) yordamida ifodalanishi
genetik kod
deyiladi. DNK tarkibida
4 ta har xil nukleotid bo‘lishi nazarda tutilsa, =64 ta kod hosil bo‘ladi. Bitta aminokislota 2,
3, 4, 6 ta kod yordamida kodlanar ekan. Genetik kod 1962-yili amerikalik bioximiklar M.
Nirenberg va S. Ochaolar tomonidan aniqlangan.
Genetik kodning xususiyatlari:
1.
Har bir aminokislotani nukleotidlar tripleti kodlaydi.
2.
Har bir triplet (kodon) bitta aminokislotani ifodalaydi.
3.
Bitta aminokislotani bir necha triplet kodlashi mumkin.
4.
Genetik kod barcha tirik organizmlar uchun universal.
5.
Genetik kodning 61 tasi «ma’noli», ya’ni ma’lum aminokislotalarni ifodalovchi tripletlardir.
UGA, UAA, UAG aminokislotalarni ifodalamaydi. Ular polipeptid zanjirining
tugallanishini bildiruvchi terminator kodorlardir.
Dostları ilə paylaş: