Sayali sadiqova

oda
 
Ki, pərvanə bigi yanam ol 
oda... 
Qamu feli, həqiqət, Həq 
yaradur,
 
Kimi mərhəmdürür, kimi 
yaradur...
 
Eyü dedü
ŋ , eyü, ey din 
ulusı,
 
Ki, toyladu ŋ bu xan ilə 
ulusı.
 
Birinci
nümunədəki 
“oda”
cinası şifahi xalq ədəbiyyatın-
da, xüsusilə də aşıq şeirlərində çox işlənən cinaslardan biridir. 
Beytin ilk nümunəsində o, 
“ev”
mənasında işlənmişdir, ikinci 

---

118 
misradakı 
“oda”
sözü isə 
“od”
(atəş) isminin yönlük haldakı 
formasıdır. Şirazinin bu beyti həm də bədiiliyi və axıcılığı ilə 
diqqəti cəlb edir. 
İkinci
nümunədə işlənmiş 
“yaradur”
qafiyəsi feil (birinci 
misrada) və isim (ikinci misrada) kimi beytdə cinaslıq yaratmışdır. 
Üçüncü
nümunədəki 
“ulusı”
qafiyəsi isə sifət və isim kimi 
cinas sözlərdir. Birinci misradakı 
“ulu” 
(böyük) sifəti, ikinci 
misrada isə 
“ulus”
(xalq, el) ismi mənsubiyyət şəkilçisi qəbul 
edərək cinaslıq keyfiyyəti qazanmışdır. 
Qeyd edək ki, Şirazi təkcə türkmənşəli sözləri deyil, ərəb və 
fars dillərindən alınma sözləri də cinas qafiyə yerində işlətmiş-
dir. Bu zaman onun cinas qafiyə kimi işlətdiyi sözlərin biri, bir 
qayda olaraq, türkmənşəli, digəri isə alınma söz olur. Məsələn, 
tərcüməçi aşağıdakı beytdə 
“su”
türk sözü ilə ərəb mənşəli 
“su”
(istiqamət, yön, tərəf) sözünü cinas qafiyə kimi işlətmişdir: 
Nə od yakar anı, nə qərq edər