Umurtqasizlar zoologiyasidan

50-rasm . T ibbiyot zulugi 
(Himdo medicinalis)
ning ichki tuzilishi: 1-serebral
gangliysi, 2-haIqumi, 3-qizilo‘ngachi, 4-oshqozoni, 5-oshqozonining orqa
o ‘simtasi, 6-o ‘rta ichagi, 7-orqa ichagi, 8-anal teshigi, 9-orqa so‘rg‘ichi, 10-qorin
nerv zanjiri gangliysi, 11-metanefridiylari, 12-siydik pufagi, 13-urug‘ xaltasi, 14-
urug‘ yo'li, 15-metanefridiysiningkipriklivoronka-lari, 16-qini, 17-tuxum xaltasi
ichida tuxumi bilan, 18-urug‘don o'simtasi, 19-penis (urug‘ to'kish nayi),
20-qo‘shimcha bezi, 21-yon lakuni.
Zuluklarning nerv sistemasi 
halqum usti 
va uning bilan 
konnektivalar yordamida tutashgan halqum osti nerv tugunlaridan va 
qorin nerv zanjiridan iborat. Ayirish organlari 17 juft metanefridiylardan 
iborat.
Tibbiyot zulugida haqiqiy qon aylanish sistemasi bo'lmaydi. Uning 
vazifasini selomning qoldig'i bo'lgan lakun sistemasi bajaradi. Bu 
sistema asosan 4 ta bo'ylam a kanaldan iborat bo'Iib, ular yelka, qorin va 
ikkala yon tomonlarida joylashgan. Hamma zuluklar, shu jumladan, 
tibbiyot zulugi ham germafrodit. Tanasining o'rta qismida metamer 
holatda 9 ju ft urug'donlar joylashgan. Ulardan chiqqan qisqa naychalar 
urug' yo'llariga kelib tutashadi. Urug' yo'llari esa 10-segmentda 
qo'shilish organiga kelib ochiladi. U zuluklar o'zaro qo'shilish paytida
136

---

tashqariga qayrilib chiqish xususiyatiga ega. Tuxumdonlari bir juft 
bo‘Iib, ulardan boshlanadigan tuxum yo'llari birga qo‘shlib buralgan 
qisqa bachadonga aylanadi.
Bachadonining keyingi qismi kengayib erkaklik jinsiy teshigidan 
keyin 12-segmentda tashqariga ochiladigan qinni tashkil qiladi. Zuluklar 
tuxumlarini pillaga o‘rab suv ostidagi har xil narsalarga yoki suv 
o‘simliklariga yopishtirib qo‘yadi.