tashqaridagi buyumlar tufayli hosil bo‗ladigan sezgilardan farqini anglay
boshlaydi. So‗ngra 2-3 yoshida bola buyumlar bilan o‗z xususiy harakatlari
jarayoni va natijasida hosil bo‗ladigan xursandchilikning katta yoshdagilarning
konkret harakatlaridan farqini ajratadi va kattalarga qarata: «Yo‗q, men o‗zim
qilaman!» deydi. o‗zini atrofdagi muhitdan faqat alohida ajratib olgan holda, emas,
balki o‗zini boshqalarning hammasiga qarama-qarshi («Bu seniki emas, meniki!»)
qo‗ygan holda o‗zni "birinchi marta o‗zshshng xususiy harakatlari va xatti-
xarakatlari subyekti (bolaning nutqida shaxsiy olmosh paydo bo‗ladi) sifatida
anglay boshlaydi. Bolalarda bog‗cha bilan maktabga borishi oralig‗ida va
boshlangich sinflarda katta yoshdaglar, ota-onalar va o‗qituvchilar yordamida hali
o‗z yutuqlari va muzaffaqnyatsizliklarining sabablarini anglab etish darajasida
paydo bo‗ladi.
Nihoyat, o‗sirinlik va yoshlik davrida ijtimoiy hayotga va mehnat faoliyatiga
faol qo‗shilib ketish natijasida o‗ziga ijtimoiy-ahloqiy jihatdan baho berishning
kengaytirilgan sistemasi shakllana boshlaydi, o‗zini anglab etishi tugallanadi va
«Men»ning siymosi tarkib topadi.
Ma‘lumki, o‗sirinlik va yoshlik yillarida o‗zini tarbiyalashga, o‗zining hayotdagi
o‗rnini va tevarak-atrofdagilar bilan munosabatlar subyekti sifatida o‗zini anglab
etishga intilish kuchayadi. O‗zini anglashning yuzaga chiqa boshlashi ana shu
bilan bog‗liqdir. Katta yoshdagi o‗quvchilarda o‗z xususiy «Mei»ining siymosi
shakllana boradi («Men-siymosi», «Men-konsepsiya»).
Dostları ilə paylaş: