Hüquq olimpiadasına start verilib
Naxçıvan Muxtar Respublikası İnsan Hüquqları üzrə
Müvəkkilinin (Ombudsman) və Naxçıvan Muxtar Respublikası
Təhsil Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Muxtar Res-
publikasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş muxtar res-
publikanın ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin tələbələri,
habelə ümumtəhsil məktəblərinin şagirdləri arasında hüquq
olimpiadasına dünən start verilib.
Dünən Naxçıvan Muxtar
Respublikası Ali Məclisinin
Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində
Naxçıvan Dövlət Univesiteti-
nin Tarix-filologiya fakültə-
sinin II kurs tələbələrinin iş-
tirakı ilə açıq dərs keçilib.
Açıq dərsdə AMEA Naxçıvan
Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və
Arxeologiya İnstitutunun şöbə mü-
diri, AMEA-nın müxbir üzvü Vəli
Baxşəliyev “Naxçıvanın Son Tunc
və Erkən Dəmir dövrləri abidələri”
mövzusunda mühazirə oxuyub. Bil-
dirib ki, Son Tunc dövrü abidələri
arxeoloji ədəbiyyatda Son Tunc və
Erkən Dəmir dövrlərinin nümunələri
kimi xarakterizə edilib. Tunc döv-
ründən Dəmir dövrünə keçid olan
bu mərhələ, başlıca olaraq, eramız-
dan əvvəl II minilliyin ikinci yarısını
əhatə edir. Arxeoloji abidələrin təd-
qiqi göstərir ki, e.ə. II minilliyin
ikinci yarısından başlayaraq Azər-
baycan ərazisində yaşayan tayfaların
sosial-iqtisadi və mədəni həyatında
xeyli irəliləyiş olub. Bunu muxtar
respublikamızda Araz vadisindəki
I Kültəpə, II Kültəpə, Şahtaxtı, Qı-
zılburun və digər yaşayış yerlərindən
əldə olunmuş arxeoloji abidələr də
sübut edir. Мəlum olduğu kimi, bu
yaşayış yerlərində Tunc dövrünün
əvvəlki mərhələlərində də əhali
məskunlaşıb. Son Tunc dövründə
bu abidələrdə Orta Tunc dövrü üçün
xarakterik olan boyalı qabların is-
tehsalı davam edib.
Qeyd olunub ki, I Kültəpə yaşayış
yerinin bu dövrə aid mədəni təbəqəsi
abidənin üzərindən 1,5-2,5 metr
dərinliyədək davam edir. Bu təbəqə
digər təbəqələrlə müqayisədə ol-
duqca kiçik bir sahədə qalıb. I Kül-
təpənin bu dövrə aid təbəqəsində
tikinti qalıqları qeydə alınmayıb,
yalnız uçub tökülmüş kərpic və çay
daşlarına rast gəlinib. Burada ocaq-
ların ətrafına yığılmış kül təbəqələri,
gil qab parçaları və osteoloji qalıqlar
qeydə alınıb. Bu təbəqədən Naxçı-
van boyalı qablarının dördüncü
mərhələsi üçün xarakterik olan gil
məmulatı, habelə Xocalı-Gədəbəy
mədəniyyətinin xüsusiyyətlərini əks
etdirən gil qablar tapılıb. II Kültəpə
yaşayış yerində isə Son Tunc və
Erkən Dəmir dövrlərinə aid təbəqə
ən üstdə yerləşdiyindən yaxşı qal-
mayıb. Burada daş və çiy kərpicdən
tikilmiş, lakin uçub dağılmış divar
qalıqları, ocaq yerləri, boyalı və
boyasız gil qab parçaları və osteoloji
qalıqlar aşkar olunub. Boz rəngli
gil qablar arasında Xocalı-Gədəbəy
mədəniyyəti üçün xarakterik olan
göbələkşəkilli çıxıntısı olan qablara
tez-tez rastlanır. Şahtaxtı yaşayış
yerində isə Son Tunc və Erkən Də-
mir dövrlərinə aid mədəni təbəqə
daha yaxşı qalıb. Şahtaxtının bu
dövrə aid mədəni təbəqəsi boz rəngli
keramikanın üstünlük təşkil etməsi
ilə xarakterizə olunur.
Mühazirəçinin sözlərinə görə,
ümumiyyətlə, muxtar respublika
ərazisindəki müxtəlif qədim yaşayış
məntəqələrində Son Tunc və Erkən
Dəmir dövrləri abidələrinə çox rast
gəlinir ki, bu da, əsasən, nekropol-
larda, müxtəlif tikililərdə, eyni za-
manda qalatipli abidələrdə özünü
göstərir. Vurğulanıb ki, əsasən, e.ə.
II minilliyin ikinci yarısı ilə tarix-
ləndirilən müdafiə istehkamlarının
bir qrupundan yaşayış yeri kimi is-
tifadə olunub. Naxçıvan abidələrində
Orta Tunc dövründə inşa edilmiş
müdafiə divarları, ehtimal ki, Son
Tunc dövründə də bərpa edilərək
istifadə edilib. Bu dövrdə ətrafı
möhkəmləndirilmiş yaşayış yerləri
müdafiə baxımından əlverişli ol-
madığından təbii cəhətdən müdafiə
olunan yüksək dağlıq zonalarda qa-
lalar salınıb. Naxçıvanda Çalxan-
qala, Vayxır qalası və Qazançıqala
belə abidələrdəndir.
Sonda mövzu ilə bağlı tələbələrin
sualları cavablandırılıb.
Dostları ilə paylaş: |