Xirurgik kasalliklar


O’tkir tromboflebit va flebotromboz



Yüklə 10,99 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə135/363
tarix02.01.2022
ölçüsü10,99 Mb.
#1636
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   363
O’tkir tromboflebit va flebotromboz 

O’tkir 


tromboflebit 

va 


flebotromboz 

bir-biridan 

farq 

kiladi. 


Flebotrombozda  tromb  venaning  sog’lom  qismida  hosil  bo’ladi,  so’ngra  vena 

devorining 

yallig’lanish 

reaktsiyasi 

qo’shiladi.  Tromboflebitda  tromb 

yallig’lanib, o’zgargan vena devorida rivojlanadi. 

O’tkir  tromboflebit  deganda  vena  devorining  bo’shlig’ida  tromb  hosil 

bo’lishi  bilan  o’tadigan  yallig’lanish  tushuniladi.  Kasallik  rivojlanishida 

infektsiya, travmatik shikastlar, xavfli o’smalarning ahamiyati muhim. Aksariyat 

tromboflebit varikoz kasallik kechishini og’irlashtiradi. 




 

226 


Tromb  hosil  bo’lishi  patogenezida  venoz  devor  strukturasining  buzilishi, 

qon  oqimi  pasayishi,  qon  ivish  xususiyatining  oshishi  ahamiyatli.  Chuqur  va 

yuzaki venalarning tromboflebiti farq qilinadi. 

Yuzaki  venalarning  o’tkir  tromboflebiti  tromb  bo’lgan  vena  yo’li  bo’ylab 

og’riq,  bu  og’riqning  harakat  va  jismoniy  ish  vaqtida  kuchayishi  bilan  yuzaga 

chiqadi, yallig’lanishning hamma belgilari aniqlanadi. 

Tromb  sohasi  ko’zdan  kechirilganda  teri  qoplamlarining  giperemiyasi  va 

shishi  qayd  qilinadi,  paypaslab  ko’rilganda  vena  yo’li  bo’ylab  ipsimon  og’riqli 

zichlashma  aniqlanadi,  odatda  u  atrof  to’qimalardan  aniq  chegaralanib  turadi.  

Yallig’lanishli  infiltrat  atrofdagi  to’qimalarga  va  teriga  kamroq  tarqaladi. 

Oyoqning  zararlangan  bo’limi  hajmi  o’zgarmaydi  yoki  1-2  sm  ga  kattalashadi. 

Mahalliy  va  umumiy  harorat  ko’tariladi.  Bemorlarning  umumiy  holati  kam 

o’zgaradi,  tana  harorati  subfebril  bo’ladi.  Ba’zan  tromb  yiringli  parchalanib, 

septik holat vujudga keladi. 

Kasallik  kechishi  og’irlashganda  katta  teri  osti  vena  sistemasi  bo’yicha 

yuqoriga  ko’tariladigan  tromb  rivojlanishi  va  jarayon  yuzaki  son  venasi  orqali 

yuqoriga ko’tarilganda, o’pka arteriyasi tromboemboliyasi xavfi vujudga keladi 

(1-3%). 


Davolash.  Agar  jarayon  boldir  chegaralaridan  tashqariga  chiqmasa, 

bemorlarni  ambulator  sharoitda  konservativ  davolasa  bo’ladi.  Jarayon  songa 

tarqalganda  bemorlar  shifoxonaga  yotqiziladi.  Medikamentoz  davolash 

kompleksiga 

bevosita 

va 


bilvosita 

antikoagulyantlar, 

qon 

tarkibini, 



mikrotsirkulyatsiyani  yaxshilaydigan  preparatlar  (aspirin,  trental,  venoruton, 

indometatsin,  traksivazin,  flebodia),  yallig’lanishga  qarshi  (reopirin,  nimesil, 

dikloberl),  desensibilizatsiya  qiladigan  (dimedrol,  suprastin,  tavegil  va  b.) 

dorilar  kiradi.  Surtmali  bog’lamlar  (geparin,  traksivazin,  lioton  surtmalari) 

maxalliy  qo’llaniladi.  Oyoqni  elastik  bintlar  bilan  bog’lanadi,  yurish  tartibga 

solinadi. 

Jarayon  songa  tarqalganda  o’rinda  yotish,  oyoqni  Beller  shinasida  baland 

vaziyatda  qo’yish  lozim  bo’ladi.  Son  venasining  yuqoriga  ko’tariladigan 




 

227 


trombozining  oldini  olish  uchun  Troyanov-Trendelenburg  (krossektomiya) 

usulida  shoshilinch  operatsiya  qilinishi  kerak.  Agar  bemorning  ahvoli  yo’l 

qo’ysa, tromblangan yuzaki venalarni teri uchastkalari va infiltratlangan teri osti 

kletchatkasi bilan kesiladi (Madelung operatsiyasi). 

Oyoq  chuqur  venalarining  o’tkir  tromboflebitlari  va  trombozlari  tomirlar 

o’tkir okklyuziyasining eng ko’p joylashadigan sohasidir. Ular suyak singanda, 

operatsiyadan  keyin,  yurak-tomir  patologiyasi  bo’lgan  bemorlarda,  qandli 

diabeti  bilan  kasallangan  keksalarda  va  onkologik  bemorlarda  rivojlanishi 

mumkin.  Venalar  trombozi  ular  o’smalardan,  kattalashgan  bachadon  bilan 

bosilganda,  mushak  taranglashtirilganda  yuz  berishi  mumkin.  Chap  yonbosh 

venasi trombozida uning o’ng yonbosh arteriyasi bilan ezilishi ahamiyatga ega. 

Klinikasi  trombning  joylashgan  joyiga  ko’ra  turli-tuman  bo’ladi.  Agar 

jarayon  boldirning  hamma  venalarida  joylashmagan  bo’lsa,  klinikasi  o’zgargan 

bo’ladi.  Boldir  mushaklarida  xarakat  qilganda  kuchayadigan  og’riq,  boldirning 

pastki uchdan bir qismida shish, harorat ko’tarilishi qayd qilinadi. Oyoq panjasi 

bukilganda boldirda og’riq paydo bo’ladi (Xomans simptomi). Boldirning o’rta 

uchdan  bir  kismi  Riva-Rochchi  apparati  manjetkasi  bilan  kompressiya 

qilinganda xuddi shunday og’riq paydo bo’ladi (Lavenberg simptomi). 

Boldirning  har  uchala  chuqur  venalari  zararlanganda  keskin  og’riq, 

boldirda taranglashish sezgisi va shish, aksariyat teri tsianozi paydo bo’ladi, tana 

harorati ko’tariladi. 

Son  venasi  zararlanganda  sonda  shish  paydo  bo’ladi.  Tromblangan  vena 

yo’li bo’ylab paypaslash og’riq beradi. 

Son va taqim venalarining birgalikdagi trombozida boldir va son sohasida 

shish, og’riq, xarakat cheklanganligi paydo bo’ladi. 

Jarayonning  son  venasidan  proksimal  yuqoriroqqa  tarqalishi  zararlangan 

oyoq hajmining ortishi, og’riq kuchayishi, teri qoplamlari tsianozi bilan o’tadi. 

Ileofemoral  trombozda  dastlabki  kunlar  mobaynida  oyoqda,  oyoq 

panjasidan  to  chov  burmasigacha,  ba’zan  esa  dumba  sohasigacha  tarqaladigan 

tsianoz  va  shish  orta  boradi.  Kasallikning  2-3-kuniga  kelib  shish  qattiq  bo’lib 




 

228 


qoladi, sezuvchanligi pasayadi. Psevdoembolik yoki og’riqli oq flegmaziya (bu 

arteriyalar spazmi bilan birga kechadi), hamda ko’k flegmaziya (yuzaki venalar 

tromboflebiti bilan birga kechadi) farq qilinadi. 

Oq  flegmaziyada  oyoqda  to’satdan  pulsatsiya  qiladigan  og’riq,  uning 

muzday  bo’lishi  va  uvishishi,  sezuvchanligi  kamayishi,  tarang  tortishi 

kuzatiladi. Teri qoplamlari rangpar bo’ladi. Ko’k flegmaziyada oyoqda shish va 

tsianoz  anchagina  bo’ladi,  u  oyoqni  baland  vaziyatda  qo’yilganda  ham 

kamaymaydi.  Periferik  tomirlar  pulsatsiyasi  yo’qoladi.  Flegmaziyaning  ikkala 

turi ba’zan venoz gangrena rivojlanishiga olib keladi. 

Oyoq  venalari  o’tkir  trombozining  diagnostikasi  kasallikning  klinik 

manzarasi 

ma’lumotlariga, 

ultratovush 

dopplerografiyasi, 

ultratovush 

angioskanerlash va flebografiyaga asoslanadi, bunda to’lish nuqsoni borligi yoki 

magistral venalar “amputatsiyasi”, distal venalar kengayishi aniqlanadi. 

Davolash  kompleks  olib  borilishi  kerak.  Operatsiya  o’pka  arteriyasi 

tromboemboliyasi  yoki  venoz  gangrena  xavfi  bo’lganda  hayotiy  ko’rsatmalar 

bo’yicha  qilinadi.  Tromboz  joylashuvi  va  uning  tarqalishiga  ko’ra  quyidagi 

operatsiyalar bajariladi: 

1) son venasini distal bog’lash (boldir venalarining alohida trombozida); 

2) son-taqim segmentidan tromboektomiya yoki son venasini boglash (son-

taqim segmentining birlamchi chegaralangan trombozida); 

3) yonbosh venadan tromboektomiya, aloxida zararlangan holatda; 

4)  pastki  kovak  vena  plikatsiyasi,  uning  bo’shlig’ida  tor  kanallar  hosil 

qilish. 

5) endovaskulyar jarrohlikni rivojlanishi bilan yonbosh venalarida va pastki 

kovak  venasi  trombozida,  ayniqsa  bu  venalar  flotatsiyalanuvchi  trombozida 

o’pka arteriyasi tromboemboliyasini oldini olish maqsadida pastki kovak venaga 

kavafiltr  (zontiksimon,  qum  soatiga  o’xshash  va  b.)  o’rnatish  samarali  foyda 

beradi va kam invazivli muolaja hisoblanadi.  

Dori-darmonlar bilan davolash quyidagilarni o’z ichiga oladi: 



 

229 


1)  bevosita  va  bilvosita  ta’siri  bo’lgan  antikoagulyantlarni  (geparin, 

fraksiparin,  kleksan,  fragmin)  qon  ivish  vaqti  va  protrombin  indeksini  nazorat 

qilgan holda qo’llash; 

2) kasallikning boshida o’rindan turmay oyoq holatini baland qilib yotish; 

3)  surtmali  bog’lamlarni  mahalliy  qo’llanish  (geparinli,  troksivazin,  lioton 

surtmalari); 

4) 

trombolitik 



preparatlarni 

qo’llash  (fibrinolizin,  streptokinaza, 

urokinaza); 

5) dezagregatsion ta’siri bor preparatlar (trental, kurantil, reopoliglyukin); 

6)  yallig’lanishga  qarshi  va  og’riq  qoldiradigan  preparatlar  (aspirin, 

nimesil, reopirin, dikloberl); 

7) fleboprotektorlar (troksivazin, detraleks, venoruton, flebodia). 

7) antibakterial davolash; 

8) simptomatik davolash. 

 


Yüklə 10,99 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   363




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin