Xələfli A. A

Neytron-qamma üsulu
Neytron şüalanmasından sonra ikinci 
yaranan qamma şüalanmanın intensivliyinin ölçülməsinə əsaslanıb. 
Qamma-şüalanmanın intensivliyi neytronun udulmasından və 
yavaşımasından asılıdır. Nə qədər udulma çoxdursa, bir o qədər də 
ikinci şüalanmanın iitensivliyi çox olar. 
Neytron-neytron və neytron qamma üsullarından çox hallarda 
birgə istifadə olunur, çünki burada bir şüalanma mənbəyindən 
istifadə olunur və eyni zamanda həm ikinci neytronları, həm də 
qamma şüalanmalarını qeyd edirlər. 
 
§ 101.LABORATORİYA ÜSULU İLƏ NÜMUNƏLƏRDƏ
ELEMENLƏRİN TƏHLİLİ
Nüvə-geofiziki laboratoriya üsulu və radiometrik nüvə-fizi-
kası üsulu bura daxildir. Bu üsul laboratoriyada nümunələrin maddi 
tərkibini təyin etmək üçün istifadə olunur. Nümunələr bütün axtarış, 
qazıntı kəşfiyyat istisimar yerlərindən götürülür. Tərkibinə görə 
nümunələr köklü süxurlardan, filizlərdən, yaxud başqa çöküntülərdən 
götürülür, Eyni zamanda qaz yaxud su da ola bilər. Bunları 
kəsilişlərdən, dağ mədən istehsal yerlərindən, quyulardan və torpaq 
qatından götürürlər. Nüvə-geofiziki təhlili zamanı götürülən bərk 
nümunələrdə kimyəvi elementlərin zənginliyini və izotopunun 
aktivliyinin təyini etalonun aktivliyi ilə müqayisə olunaraq aşkar 
edilir, bu etalonda bizi maraqlandıran elementin tərkibi məlum 
olmalıdır. Tədqiq olunan və etalonda olan elemilərin sıxlığı, tərkibi 
və ölçüləri yaxın olmalıdır. 
Radiometrik üsulların təhlili. Bu üsul bərk süxurlarda suda, havada, 
uran, radium və toriumun zənginliyini tə'yin etmək üçün istifadə 
olunur. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

299 
Çoxlu miqdarda radioaktiv elementlərdən təşkil olunmuş 
nümunələrdə bu ləri təyin etmək üçün qamma-elektrometrik üsul çox 
əlverişlidir. 
Məsələn, uran, torium, radium və kaliumun izotopları üçün 
elektrometrlə qamma şüalanmanın dörd enerji hüdudunda 
intensivliyini təyin etmək olur. Bu dörd üçün dörd sistem tənlik 
quraraq biz bu dörd elementin zənginliyini təyin edə bilərik.