Xələfli A. A

Şək.
71. Potensial üsulu ilə müşahidə sxemi (a) qradient potensialı (b) 
ÖC ölçmə cihazı. 
Şək.
72 Təbii sahə üsulu ilə aparılan işin nəticələri. a- Tərkibində 
müxtəlif metallar olan damarlar üzərində sahə qrafiki. b-Damar üzərində 
bərabər potensiallı izoxətlərin planı.1. Tərkibində müxtəlif metallar olan 
damar. 2. Damarları özündə yerləşdirən mühit. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

193 
Yeraltı süzülüb axan suları öyrənən zaman müxtəlif işarəli 
anomaliyalara təsadüf oluna bilər, bu, suyun axma istiqamətindən 
asılıdır. Süzülüb gələn lay suyu üzərində mənfi, mənbə üzərində isə 
müsbət anomaliya müşahidə olunur. Təbii sahə suyun altında 
gizlənən süzülüb axma mərkəzinin aşkar edilməsində böyük rol 
oynayır, bu, su anbarlarının altında süzülüb axan suların istiqamətini 
izləməyə imkan verir. Bunun üçün bir məntəqədən müxtəlif 
istiqamətdə müşahidələr aparılır (şəkil 73). 
Şək.
73. Yeraltı suların axma istiqamətinin təbii elektrik sahəsi üsulu ilə 
təyini. a-qəbuledici xətlərin yerləşdirilməsi. b-

U dəyişməsi. 
Mərkəzi müşahidə nöqtəsindən bütün istiqamətlərdə potensiallar 
fərqini ölçmək qəbuledici (M
1
N
1
M
2
N
2
) xətlərin uzunluğuna uyğun 
məsafədə aparılır. Kəsiklərinin sonu 

U
1

U
2

U
3

U
4
bir-biri ilə 
birləşdirirlər və səkizə oxşar fiqur alınır. Bu fiqurun uzun oxu yeraltı 
suların axma istiqamətini göstərir. Axımın istiqaməti əmələ gələn 
qradientin işarəsindən asılıdır: məntəqə axma istiqamətindən aşağıda 
yerləşmiş olsa, orada potensial böyük olacaq. Misal üçün əgər şəkil 
73 b-də N
1
məntəqəsində potensial, M
1
məntəqəsindəki potensialdan 
çoxdursa, deməli suyun axma istiqaməti M
1
-dən N
1
tərəfədir. 
Nəticədə demək lazımdır ki, şaquli zondlama üsulu çox sadədir, 
səmərəlidir və əlverişli geoloji şəraitdə yaxşı nəticələr verir.