24-variant
1
. Gologenlar (ftor, xlor, brom, yod va astatin) kislorod bilan reaksiyaga kirishganda kislorod kislotalarini hosil qilishi mumkin, ular
kislorod kislotalari deb ham ataladi. Galogenlarning kislorod kislotalariga ba'zi misollar:1. Xlorid kislotasi (HClO3): Xlor kislorod
bilan reaksiyaga kirishganda hosil bo'ladi. Bu kuchli kislota va oksidlovchi vosita sifatida harakat qilishi mumkin.
2. Brom kislotasi (HBrO3): Bu kislota brom kislorod bilan reaksiyaga kirishganda hosil bo'ladi. Bundan tashqari, u kuchli kislotadir
va o'zini oksidlovchi vosita sifatida tuta oladi.3. Yod kislotasi (HIO3): Yod kislorod bilan reaksiyaga kirishganda, u yod kislotasini
hosil qiladi. Bu kuchli kislota va oksidlovchi sifatida ham foydalanish mumkin.4. Perklorik kislota (HClO4): Perklorik kislota xlor
ortiqcha kislorod bilan reaksiyaga kirishganda hosil bo'ladi. Bu kuchli kislota va kuchli oksidlovchi vositadir. Shuni ta'kidlash kerakki,
galogenlarning hammasi ham tegishli barqaror oksid kislotalarga ega emas. Masalan, ftor osongina barqaror
kislorod kislotalarini
hosil qilmaydi.Umid qilamanki, bu sizga galogenlarning kislorod kislotalari haqida tushuncha beradi. Agar boshqa savollaringiz
boʻlsa, bemalol soʻrang!Ushbu ideal bo'lmagan effektlarni hisobga olish va real tizimlarning xatti-harakatlarini tushunish uchun van
der Vaals tenglamasi va faollik koeffitsienti modellari kabi turli xil termodinamik modellar va holat tenglamalari ishlab
chiqilgan.Haqiqiy tizimlarning termodinamikasini aniqlash va tahlil qilish uchun eksperimental ma'lumotlar va hisoblash texnikasi
ko'pincha qo'llaniladi, bu ularning muayyan sharoitlarda harakatlarini bashorat qilish va tushuntirishga yordam beradi. Bu bilimlar
turli sohalar,
jumladan, kimyo muhandisligi, materialshunoslik va atrof-muhit fanlari uchun zarurdir, bunda real tizimlarning
termodinamik tendentsiyalarini tushunish jarayonlarni loyihalash va optimallashtirish uchun juda muhimdir.
2.
Erituvchilarni kislota-asos xususiyatlariga ko'ra turli toifalarga bo'lish mumkin. Ko'p ishlatiladigan tasniflash tizimi Lyuis kislotalari
va asoslari tushunchasidir. Bu erda erituvchilarning kislota-asos xususiyatlariga ko'ra tasnifi keltirilgan:1. Lyuis kislotali erituvchilari:
Lyuis kislotali erituvchilari elektron juft qabul qiluvchilar yoki Lyuis kislotalari sifatida harakat qilish tendentsiyasiga ega. Ular
elektron juftlarni qabul qilish orqali Lyuis asoslari bilan muvofiqlashtirishga qodir. Lyuis kislotali erituvchilarga misollar: 2. Suvsiz
alyuminiy xlorid (AlCl3) 3. Suvsiz bor triflorid (BF3) 4. Suvsiz temir (III) xlorid (FeCl3) 5. Suvsiz titan (IV) xlorid (TiCl4) 6.
Oltingugurt trioksidi (SO3)Ushbu erituvchilar ko'pincha Lyuis kislotasi katalizi va koordinatsion kimyoda qo'llaniladi. 1. Lyuisning
asosiy erituvchilari: Lyuisning asosiy erituvchilari elektron juft donorlar yoki Lyuis asoslari sifatida harakat qilish tendentsiyasiga
ega. Ular Lyuis kislotalariga elektron juftlarni berishga qodir. Lyuisning asosiy erituvchilariga misollar: 2. Ominlar (masalan,
trietilamin, piridin) 3. Fosfinlar (masalan, trifenilfosfin) 4. Efirlar (masalan, dietil efir, tetrahidrofuran) 5. Spirtli ichimliklar (masalan,
metanol, etanol) 6. Suv (H2O) 7. Ammiak (NH3) 8. Aseton (CH3COCH3)Ushbu erituvchilar ko'pincha Lyuis kislota-asos o'zaro
ta'sirini o'z ichiga olgan kimyoviy reaktsiyalarda ishtirok etadilar, masalan, kompleks hosil bo'lish va proton o'tkazish.Shuni ta'kidlash
kerakki, erituvchilar reaksiya sharoitlariga va erigan moddaning tabiatiga qarab ma'lum darajada Lyuis kislotali va asosli xossalarini
ko'rsatishi mumkin. Bu tasnif kislota-asos oʻzaro taʼsirida erituvchi xatti-harakatini tushunish uchun
umumiy asosni taqdim etadi,
lekin bu mutlaq tavsif emas, chunki erituvchilarning kislotaliligi va asosligiga turli omillar taʼsir qilishi mumkin.
3. Alkilbenzollar - bir yoki bir nechta vodorod atomlarini alkil guruhlari bilan almashtirish orqali benzoldan olingan organik
birikmalar. Alkilbenzollarni sintez qilishning eng keng tarqalgan usuli bu Fridel-Krafts alkillanish reaktsiyasi. Ushbu reaksiyada
benzol Lyuis kislotasi katalizatori, odatda alyuminiy xlorid (AlCl3) yoki temir (III) xlorid (FeCl3) ishtirokida alkilgalogenid yoki alkil
sulfonat bilan reaksiyaga kirishadi. Alkillashtiruvchi moddaning alkil guruhi benzol halqasiga birikadi va alkilbenzolni hosil qiladi.
Reaksiyani quyidagi umumiy tenglama bilan ifodalash mumkin: Benzol + alkilgalogenid → Alkilbenzol + vodorod galogenidShuni
e'tiborga olish kerakki, reaksiya sharoitlari va katalizatorni tanlash maxsus alkillashtiruvchi vositaga
va kerakli alkilbenzol
mahsulotiga qarab farq qilishi mumkin.Bundan tashqari, alkilbenzollarni sintez qilish uchun Vurts-Fittig reaksiyasi va kuchli kislota
katalizatori ishtirokida benzolning alkenlar bilan reaksiyasi kabi boshqa usullar ham mavjud. Bu usullar benzol halqasiga turli alkil
guruhlarini kiritish imkonini beradi.Umid qilamanki, bu yordam beradi! Agar boshqa savollaringiz boʻlsa, menga xabar bering.
4. Kimyoviy oʻzgaruvchi kimyoviy tizimning holatini yoki harakatini tavsiflovchi har qanday oʻlchanadigan miqdorni bildiradi.
Kimyoviy oʻzgaruvchilarga harorat, bosim, konsentratsiya, hajm va mollar misol boʻladi.Kimyoviy o'zgaruvchining tendentsiyasi
o'zgaruvchining ma'lum shartlar yoki sharoitlarda o'zgarishi yo'nalishini tavsiflaydi. Masalan, kimyoviy reaksiyadagi reaktivning
kontsentratsiyasi yuqori bo‘lsa,
reaksiya davom etar ekan, vaqt o‘tishi bilan kontsentratsiya pasayib boradi.Termodinamikaning
birinchi qonuni, shuningdek, energiyani tejash qonuni sifatida ham tanilgan, energiya kimyoviy yoki fizik jarayonda yaratilishi yoki
yo'q qilinishi mumkin emasligini ta'kidlaydi. U faqat bir shakldan boshqasiga o'zgartirilishi yoki tizimlar o'rtasida o'tkazilishi mumkin.
Bu qonun energiyaning saqlanish tamoyiliga asoslanadi va termodinamikaning asosiy tamoyilidir.Kimyoviy reaksiyalar kontekstida
termodinamikaning birinchi qonuni reaksiyaga kirishuvchi moddalarning umumiy energiyasi mahsulotlarning umumiy energiyasiga
teng boʻlishi kerakligini bildiradi. Bu tamoyil matematik tarzda quyidagicha ifodalanadi: DE = q + w Bu erda DE - tizimning ichki
energiyasining o'zgarishi, q - reaksiya davomida yutilgan yoki chiqarilgan issiqlik va w - tizim tomonidan yoki tizimda bajarilgan
ish.Termodinamikaning birinchi qonuni kimyoviy reaksiyalarda energiya qanday saqlanishi va uzatilishini tushunishga yordam beradi
va u kimyoviy tizimlarning energetikasi va termodinamikasini oʻrganishda hal qiluvchi rol oʻynaydi. Ochiq tizim uchun
termodinamikaning birinchi qonunining matematik ifodasi, shuningdek ochiq tizim energiya balansi tenglamasi sifatida ham shunday
yozilishi mumkin:DH = DF - DW + Dm(h1 - h2) Qaerda: DH - sistema entalpiyasining o'zgarishi, DQ - tizimga o'tkaziladigan
issiqlik DW - tizim tomonidan bajarilgan ish Dm - sistema massasining o'zgarishi, h1 - kiruvchi oqimning o'ziga xos entalpiyasi,
h2 - chiquvchi oqimning o'ziga xos entalpiyasi.Ushbu tenglama ochiq tizimda issiqlik, ish va massa oqimi orqali energiya
almashinuvini hisobga oladi. DH entalpiyasining o'zgarishi DH = DU + PDF tenglamasi orqali ichki energiyaning DU o'zgarishiga
bog'liq bo'lib, bu erda P - bosim va DV - hajmning o'zgarishi.Ushbu tenglama ma'lum taxminlar va cheklovlarga asoslanganligini va
o'rganilayotgan tizimning o'ziga xos xususiyatlariga qarab o'zgartirilishi yoki kengaytirilishi mumkinligini ta'kidlash muhim.