1 varyant Radioaktiv elementlar

Fizikaviy xossalari.
Oltingugurt uch xil allotropik shakl o‘zgarishga ega Tabiatda 
rombik oltingugurt uchraydi va u sariq rangli qattiq kristall modda bo‘lib suvda erimaydi. Zichligi 2 g/sm3 bo‘lishiga qaramasdan oltingugurt 
kukunlari suvning sirtida qalqib yuradi, chunki u suvda xo‘llanmaydi. Qattiq jismlarni suyuqlik sirtida qalqib turishi flotatsiya deb ataladi. 
Oltingugurt rudalarini “bekorchi jins”lardan tozalash uchun sanoatda flotatsiya usulidan keng qo‘llaniladi. Oltingugurt uglerod (IV) – sulfid CS
2
va 
organik erituvchilarda eriydi. Oltingugurt elektr tokini va issiqlikni yomon o‘tkazadi. 112,8 ºÑ da suyuqlanadi, 444,5 ºÑ da qaynaydi. Qaynash 
haroratigacha qizdirilgan oltingugurt sovuq suvga quyilsa plastik oltingugurtga aylanadi. Plastik oltingugurt cho‘ziluvchan moddadir. Kimyoviy 
xossalari. Oltingugurt kimyoviy reaksiyalarda oksidlovchi, kislorod bilan reaksiyaga kirishganda esa qaytaruvchi bo‘lib ishtirok etadi. 
2. Turli analitik usullarda qo'llanilishi tufayli analitik ahamiyatga ega bo'lgan bir nechta murakkab birikmalar mavjud. Mana bir nechta 
misollar:1. Metalloxrom komplekslari
: Metalloxrom komplekslar kompleks hosil bo'lganda yoki dissotsiatsiyalanganda rangi o'zgarishini 
ko'rsatadigan koordinatsion birikmalardir. Bu komplekslar kompleksometrik titrlashda keng qo‘llaniladi, ular namunadagi metall ionlarining 
konsentratsiyasini aniqlash uchun indikator vazifasini bajaradi.2. Fluoressensiya xususiyatlariga ega komplekslar: metall xelatlari va lantanid 
komplekslari kabi ba'zi murakkab birikmalar flüoresans xususiyatlarini namoyish etadi. Bu komplekslar biokimyo, atrof-muhit monitoringi va 
farmatsevtika tahlili kabi sohalarda turli tahliliy moddalarni aniqlash va miqdorini aniqlash uchun ishlatiladigan nozik analitik usul boʻlgan floresan 
spektroskopiyada qoʻllaniladi.3. Atom yutilish spektroskopiyasidagi komplekslar (AAS): Atom yutilish spektroskopiyasida analit metall ionlari va 
mos kompleks hosil qiluvchi moddalar o'rtasida kompleks birikmalar hosil bo'ladi. Keyinchalik bu komplekslar bug'lanadi yoki atomizatsiya qilinadi 
va yorug'likning o'ziga xos to'lqin uzunliklarining yutilishi namunadagi metall ionlarining kontsentratsiyasini aniqlash uchun ishlatiladi.4. 
Kompleksometrik titrlashda xelatlashtiruvchi vositalar: Kompleksometrik titrlashlar metall ionlari bilan barqaror komplekslar hosil qilish uchun 
xelatlashtiruvchi vositalardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Ushbu titrlashlar odatda turli namunalardagi metall ionlarini aniqlash uchun ishlatiladi. 
Etilendiamintetraasetik kislota (EDTA) va uning hosilalari kompleksometrik titrlashda keng qoʻllaniladigan xelatlashtiruvchi moddalarga misol boʻla 
oladi.5. Metalloproteinlar va metallofermentlar: Ko'pgina biologik tizimlar metall ionlarini o'z ichiga olgan murakkab birikmalarni o'z ichiga oladi. 
Masalan, metalloproteinlar va metallofermentlar metall ionlarini o'z tuzilishiga kiritadi va turli biologik jarayonlarda muhim rol o'ynaydi. Ushbu 
murakkab tizimlarning tuzilishi va funksiyalarini o‘rganish uchun rentgen kristallografiyasi va spektroskopiya kabi analitik usullardan 
foydalaniladi.Ushbu murakkab birikmalar koordinatsion kimyoning analitik ahamiyatiga misoldir, chunki ular turli namunalardagi turli tahliliy 
moddalarni aniqlash va tahlil qilish imkonini beradi hamda biologik, atrof-muhit va kimyoviy tizimlarni tushunishga yordam beradi.