150
IX asr boshlarida Balxda 400 ta mad
-
rasa va 900 ta maktab bo‘lgan.
Turon Uyg‘onish davrining o‘ziga xos
xususiyati, avvalo,
matematika, astronomiya, fizika,
kimyo, geodeziya, farmakologiya, tibbiyot kabi aniq va
tabiiy fanlarning,
shuningdek, tarix, falsafa va adabi
-
yotning rivoj lanishida namoyon bo‘ldi. Xorazmshoh
Anushtegin davrida jami 4440 ta, faqatgina Gurganch
-
ning o‘zida 700 ta madrasa bo‘lgan.
150
Mulohaza uchun
“Ilmning
sifati uch vajh-
dandir: yo bir pesha bila
bog‘lang‘on ilm; ilm bilan
bog‘liq pesha (hunar, kasb);
xayr
va dalolatga taalluqli
odat. Biror pesha bila bog‘liq
ishlar tabiblik, munajjimlik,
muhandislik, massohlik (yer
o‘lchovchi, tanobchi),
shoirlik
va bularga o‘xshash ishlar-
dir. Ilmga taalluqli bor pesha
xunyogarlik (musiqa
asbob-
lari ustasi), baytorlik (otlarni
davolovchi), binokorlik, koriz-
kunlik
va bulardan tashqari
ishlar ham bordur. Bularning
har birisida shundoq qoi-
da
bordurki, agar sen uning
rasmin va tartibin bilmasang,
har qancha usta bo‘lsang
ham, ul bobda serrayg‘on
kishidek bo‘lursan, ya’ni taaj-
jublanib turg‘aysan».
Kaykovus, «Qobusnoma»
O‘rganganimizdan xulosa chiqaramiz
1. O‘qigan ma’lumotlaringiz asosida mamlakatimiz ta’lim tarixining taxminiy yoshini aniq-
lang.
2. Dastlabki ta’lim muassasalari qayerlarda faoliyat ko‘rsatgan?
3. Imom G‘azzoliy ilm haqida qanday ma’lumotlar beradi?
4. Kaykovus «Qobusnoma»sidan berilgan parchadan qanday xulosaga keldingiz?
5. Madrasalardagi ta’lim nima uchun vaqf hisobidan amalga oshirilgan? Ularda qanday bilimlar be-
rilgan?
