102
Bilasizmi?
Mustaqil o‘qish uchun
Mahmud G‘aznaviyni «mag‘lub etgan» malika
Turkiylar tarixida ko‘plab hukmdorlar borki,
ular oriyat, g‘urur va oliy darajadagi hukmdor
sha’nining timsoliga aylanishga harakat qilgan.
G‘aznaviylar davlatining mashhur hukmdori Sulton
Mahmud G‘aznaviy bilan bog‘liq quyidagi tarixiy
voqea oliy sha’n hukmdor faoliyatiga misol bo‘ladi.
Valiahd Majdiddin Davloning hali voyaga
yetmaganligi tufayli, Ray hududini o‘g‘li nomidan
Sayida Xotun idora qilib turgan edi. Mahmud
G‘aznaviy Sayida Xotunga elchi jo‘natib, juma
namozida o‘zining nomini xutbaga qo‘shib
o‘qitishni, Sulton Mahmud nomi bilan tanga
pul chiqarilishini talab qiladi. Agar malika bu
shartlarga ko‘nmaydigan bo‘lsa, G‘azna qo‘shini
kuch bilan viloyatni egallashi, talon-taroj qilishi
hamda malikaning o‘zini qatl etishini shart
tarzida qo‘yadi.
Sayida Xotun Mahmud G‘aznaviyning do‘q-
po‘pisasidan qo‘rqmay, dadillik bilan elchilarga
shunday javob beradi:
«Sulton Mahmudga shuni aytingki, mening
erim Faxriddin Davlo tirikligida Sultonning
Rayga hujum qilishi mumkinligidan har vaqt
xavotirda turar edi. Erim vafotidan keyin men
bu haqda xavotir olmay qo‘ydim. Chunki, mening
nazarimda, Sulton Mahmud aql-farosatli
hukmdor, u xotin kishi bilan jangga kirishni o‘ziga
ep ko‘rmasa kerak. Shu narsa ma’lumki, sherning
erkagigina emas, urg‘ochisi ham xavflidir. Agar u
bizga hujum qilmoqqa qaror qilsa, u vaqtda Xudo
biladi, men jangdan qochmayman. Ikkisidan biri
bo‘ladi: yo g‘alaba men tomonda bo‘ladi, yoki
men yengilaman. Agar g‘alaba menga nasib
etsa, u vaqtda butun dunyoga elchilar jo‘natib,
Mahmud G‘aznaviy
masjidi va maqbarasi
Dostları ilə paylaş: 
