166
jamiyatning barcha milliy daromadi iste‘molga sarflanmaydi, ya‘ni
I(v+m)+II(v+m)>II(k+v+m).
Takror ishlab chiqarishning bunday talqini ayrim masalalarga
oydinlik kiritishda qo‗llanishi mumkin. Lekin u shu qadar
cheklanishlarga
asoslanganki,
bu
undagi
barcha
dalillarni
kuchsizlantiradi. Yopiq iqtisodiyot: barcha mahsulotlar «Me‘yorli
bahoda» sotiladi; har ikkala bo‗linmada kapital aylanish tezligi bir xil;
faqat kapitalistlar jamg‗aradi; texnika taraqqiyoti yo‗q; real ish haqi
doimiy; bir ishchiga bo‗lgan real mahsulot doimiy va boshqalar. Bundan
tashqari ikki bo‗linmadan iborat bo‗lgan model o‗zgaruvchan real
iqtisodiyotni tahlil qilishda ishonchli vosita hisoblanmaydi. Kapital
buyumlarni ham, iste‘mol buyumlarini ham ishlab chiqaruvchi
ko‗pchilik tarmoqlar – masalan, toshko‗mir qazib olish, transport, kimyo
– u yoki bu kategoriya tushunchasiga to‗liq kirmaydi. Buning ustiga
bunday tarmoqlar ichida kapital va iste‘mol buyumlarini kategoriyalarga
bo‗lish vaqti-vaqti bilan talab strukturasidagi o‗zgarishga qarab o‗zgarib
turadi. Natijada kengaytirilgan takror ishlab chiqarishning markscha
shartlari deyarli o‗z kuchini yo‗qotadi. Shunday bo‗lsada, tenglama
K.Marks tizimida alohida o‗rin tutadi. U iqtisodiy o‗sish bir tekisda
borishi mumkin emasligi, ishlab chiqarishning davriy bo‗lishi to‗g‗risida
fikr yuritishga imkon beradi.
Dostları ilə paylaş: