4.8. Olti yoshlilarning psixologik xususiyatlari Bola olti yoshga to‘lganda jism oniy rivojlanishi yanada tezlashadi. M azkur
yoshda bola ko‘proq bo‘yiga o ‘sadi, natijada bo:y bilan tana o'rtasida
mutanosiblik buziladi. Bola g ‘ayratli, set harakat bo ‘la boshlaydi. Uning
muomolasi, xatti-harakatlari tobora murakkablashib boradi. Samokat, velosiped
uchishga juda mohir bo‘ladi. Har narsaga qiziqish doirasi kengayadi olam va
odam haqida kishini ba’zan hayratga soladigan murakkab savollami ko‘plab
beradigan bo‘ladi. Mustaqil harakat qilish istagi ko‘payadi. Olti yoshli bolalar
bolg'a, kurakcha, qaychi, pichoq singari mehnat qurollaridan bemalol foydalana
oladilar. Shuningdek, ular rasm solishda oddiy qalam va m o‘yqalamdan,
bo'yoqlardan foydalanish uquviga ega bo‘ladilar. Kattalar ishonchini qozonishga
harakat qiladilar, ulaming oldida javobgarlik hissini sezadilar. A na shular evaziga
topshiriqni o ‘z vaqtida va ko‘ngildagidek bajarishga ishtiyoqli bo‘ladilar.
Olti yoshli bolalarda nutq ham juda tez rivojlanadi. Ulaming nutq boyligi
2500 taga yaqin so‘zdan iborat bo‘Iadi. Shu sababdan ular gap tuzish, suhbat
ko‘rishni uddasidan chiqadilar. Til qoidalarini bilmasalar-da, amalda ulami to‘g*ri
qo‘llaydilar. Kattalaming gaplariga, suhbatlariga quloq soladilar. Kattalar bilan
m uloqotga kirishlari orqali ulardan nutqni uqib olish qobiliyati tu g ‘iladi. Kattalar
nutqni o ‘qib olish ularda so‘z boyligining ortib borishida muhim ahamiyatga ega.
Olti yoshlilarning ruhiy dunyosi o‘sib borishda, takomillashuvida turli
xildagi o ‘yinlar alohida rol o ‘ynaydi. Bolalaming yoshi ulg'aygan sari ular
o ‘yinining mazmuni murakkablashib, turlari ham ortib boradi, o ‘ynash vaqti ham
cho‘ziladi. Ular o ‘zlarining syujetli o‘yinIarida turmushdagi voqealami namoyish
qilishga urinadilar. Gumh bo‘lib o ‘ynashda o ‘zaro bir-birlarini tushuna oladilar,
o‘yin shartiga tez moslashadilar.
M azkur yoshdagi bolalarda atrofdagi narsa va hodisalarga qiziquvchanlik
bilan idrok qilishi ortib, tabiat va turmush voqealarini kuzatishi rivojlanadi. Bu
yoshdagi bolalar mayda-chuyda narsalargacha sinchkovlik bilan kuzatadilar.
Kuzatuvchanlik qobiliyatining o ‘sib borishi bolalarda narsa va hodisalami
ixtiyoriy esda olib qolish faoliyatini takomillashtiradi. Shuning uchun ham bu
yoshda bola o ‘rgangan hikoya, yodlagan she’rlarini butun vujudi bilan aytib
berishga intiladi. Hap bir narsaning mantiqiy tomonini anglab olishga harakat
qiladi. Katta yoshdagilarga qaraganda olti yoshli bolada u yoki bu narsani eslab
qolish, esga tushirish, tanish xislati yuqori bo‘ladi.
Olti yoshlilarda ta saw u r doirasining kengayishi xayolning o ‘sishiga olib
keladi. Xayol tasaw urlarining o ‘sganligi bolalaming rasm solishida, plastilin va
loydan o ‘yinchoqlar yasashlarida, harakatli na syujetli o ‘yinlarida ko‘zga
tashlanadi. Bola xayolan turli qiyofaga kirishi mumkin. Shuningdek, bu yoshdagi
bolalarda kattalaming xatti-harakatlariga aynan taqlid qilishga urinish kuchli
b o‘ladi. Ular o‘yinlar orqali turli kasb egalarining xususiyatlarini o‘zlarida
m ujassamlashtirishga harakat qiladilar. 0 ‘z xayollarida vrach bo‘lib, bemorlar