Yazıçı Anar haqqında payız düşüncələri (Cəmil Həsənli) Moskvada Anarın 70 illiyində çıxışından
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TÜRKİYƏ YAZARLAR SİNDİKASININ
VIII QURULTAYINDA ÇIXIŞ Sayın Başqan! Əziz qardaşlarım! Azərbaycan Yazıçılar Birliyi adından Turkiyə Yazarlarının VIII Qurultayını salamlamağın, təbrik etmənin şərəfini duyuram. Ayrıca sizləri qarşıdakı bayramlarla təbrik edirəm. «Bayramlarla» - deyirəm, çünki bu günlər Ramazan bayramıyla bərabər Azərbaycan xalqının əskilərdən bəri sevinclə keçirdiyi Novruz bayramını qeyd edirik. Amma bu il Novruzu xalqımız acılar və göz yaşları içində keçirir. Yurdumuzda savaş gedir, torpağımıza qəsd olunub, təcavüz davam edir. Biz Novruzu göz yaşları arasında gülümsəyərək keçiririk, çünki Novruz elə bir bayramdır ki, ayrı-ayrı insanlar da, bütöv xalq da bu gün bir azacıq dərdlərini-acılarını unutmağa çalışır, bir təsəlli, bir umid arayır. Biz də dincliyə və barışa umidlə yaşayırıq. Biz barış istəyirik, amma bu barış ləyaqətimizi, onurumuzu, şərəfimizi qırmayacaq bir barış olmalıdır. Torpağımızın bölünməzliyi, sərhədlərimizin toxunulmazlığı, ölkəmizdə yaşayan bütün milli azlıqların insani hüquqlarının təmin olunması bu barışın şərtləridir. Biz belə bir barışa inanırıq, ümid edirik. Bu ümid bu gün ağır, soyuq qışdan sonra qan və göz yaşlarıyla çilənmiş Azərbaycan çöllərində qarların altından baş qaldıran fidanlar kimidir - novruzgülü, nərgiz, bənövşə kimidir. O bənövşə ki, ona XVI əsrin böyük azəri şairi Qurbani ölümsüz misralar həsr edib:
Qurbani der: gönlum bundan sayrudur, Nə etmişəm, yarım məndən ayrıdur, Ayrılıqmı çəkib boynu əyridir, Heç yerdə görmədim düz mənekşəni. Mən bu bəndi yalnız iki hərfi dəyişərək oxudum:Siz «mənekşə» deyirsiz, biz «bənövşə».Eyni kökdən, eyni qaynaqdan olan dillərimiz arasında XVI əsrdə də, ondan əvvəl və sonra da çox az fərq olub. Amma son iki əsrdə bu fərq artıb və yenə başqa bir şeir misraları yada düşür ki, «mən səndən ayrılmazdım, zulmnən ayırdılar». Uzun illər bizi bir- birimizdən ayırmağa, aralamağa çalışdılar, amma bu gün dillərimiz fərqlənsə də, müstəqil 237
Türkiyə türkcəsi və müstəqil Azəri türkcəsi olsa da, ruhumuz birdir, mənəviyyatımız birdir və bu ruh birliyinin, qəlb birliyinin qorunub saxlanmasında ədəbiyyatın, sənətin yeri çox önəmlidir. Sərhədləri, divarları, çəpərləri hökumətlər, dövlətlər, rejimlər qurur, sənətçilər yıxıb dağıdırlar. Çağdaş Türkiyəylə bütün əlaqələrimiz yasaqlananda bu ölkəni, onun insanını bizlərə sizlər tanıtdınız - hekayələrinizlə, romanlarınızla, şeirlərinizlə, məqalələrinizlə Türkiyədən gələn səsləri, soraqları həsrətlə gözlədik və Bakıda böyük Nazim Hikməti bağrımıza basanda Türkiyəni, türk xalqını qucaqlayırdıq. Burada, Türkiyədə Sizin üçun Nazim Hikmət devrimçiliyin, inqilabçılığın rəmzi idi, orada, Azərbaycanda Nazim Hikmət bizimçün türklüyün, türk ədəbiyyatının, türk kültürünün rəmzi idi. Bu gün, çox şükur, yaşayan-yaradan bir çox məşhur türk yazıçıları, onların çoxu indi bu salondadırlar, bizə Türkiyə insanının qəlbini, iç dünyasını açdı. Xalqların bir-birini tanımasının ən qısa yolu və ən etibarlı vasitəsi ədəbiyyatdır, sənətdir. Bütün çətinliklərə rəğmən istər klassik, istərsə də çağdaş türk ədəbiyyatının dəyərli örnəkləri Azərbaycanda çap edildi. Türkiyədə də bir sıra Azərbaycan yazarlarının kitabları çıxdı. Amma bu azdır, yetər deyil. Bir-birimizi daha yaxın, daha yaxşı tanımamız üçün ədəbiyyatlarımızı daha geniş təbliğ etməliyik. Bir vaxtlar bizdə Türkiyəylə bağlı olan hər şeyə «pantürkizm» damğası vururdularsa, burada, Türkiyədə də, bilirəm ki, yasaqlar vardı, Azərbaycan ədəbiyyatının burada kommunizm ideyalarını yaymağından qorxurdular. Bu gün bu qorxu, bir qədər şəklini dəyişsə də, yenə var: indi də bəziləri Azərbaycandan aşırı (ifrat) millətçiliyin, turançılığın, təməl dinciliyin, bilməm daha nələrin gələcəyindən qorxur. Belə düşünənlər sakit ola bilərlər. Azərbaycan ədəbiyyatı Türkiyəyə heç bir siyasi, ya dini təbliğatı deyil, yalnız bircə şeyi gətirəcəkdir: Azarbaycan haqqında həqiqəti, Azərbaycanın gerçəkliyini, azəri xalqının illərdən bəri qarşılaşdığı və bu gün də qarşılaşmaqda olduğu sorunları, problemləri, şəhər səhnələrini, kənd mənzərələrini, adi, sıradan insanımızın iç dünyasını - sevincini, kədərini, acısını, ümidini... Çağdaş ədəbiyyatımız bu işi ən yüksək estetik səviyyədə görə bilər. Burada ara-sıra azəri ədəbiyyatına laqeyd, maraqsız münasibətlə də qarşılaşdım. Kimlərdəsə çağdaş
238
şeirimizin, nəsrimizin müasir dünya səviyyəsinə uyğun olmaması, əsrin ədəbi inkişaf yollarından kənarda, ya geridə qalması fikri var. Bu yanlış duşüncə yalnız bilməməzlikdən doğulur. Bəlkə bunda bizim də suçumuz var. Doğrudan da, Türkiyədə bəzən elə kitablar çıxır ki, onlar müasir Azərbaycan ədəbiyyatı barəsində yarımçıq təəssürat oyadır, yalnız bir qolu, bir üslubu, bir səpkisi olan yeknəsək, haradasa bəsit bir ədəbiyyat kimi görünməsinə səbəb olur. Əslində belə deyil,bu gün azəri ədəbiyyatında Batının və Doğunun çeşidli estetik cərəyanları, sənət məktəblərinə uyğun gələn çox turlu yönlər var -əfsunlu, sehrli realizmdən tutmuş naturalizmədək, surrealizmdən, avanqardizmdən tutmuş - ənənəvi Şərq biçimlərinə qədər. Amma Azərbaycan ədəbiyyatının Ana caddəsi - Baş yolu, əsas yolu - gerçəklik magistralıdır, həyatı bütün əlvanlığı və mürəkkəbliyiylə göstərmək, açmaq, anlamaq və izah etmək yoludur. Milli köklərə dayanan və dünya sənətinin qazanclarını mənimsəyən inkişaf yoludur. Bu ədəbiyyatı daha yaxından tanıdıqca günümüzün azəri insanını daha yaxından tanıyacaqsınız, Azərbaycanın bugünkü durumunu, vəziyyətini daha yaxşı biləcəksiniz. Azərbaycan xalqının mübarizəsini, ağrısını, acısını, gələcəyə ümidlərini daha gözəl duyacaqsınız. Azərbaycan Yazıçıları adından Sizləri bir daha salamlayır və Qurultaydakı çalışmalarınızda, ədəbi yaradıcılığınızda hamınıza böyük başarılar, uğurlar diləyirəm. 1993 mart
Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|