450
suallar vermədi, əksinə, ağrılarını ovutmaq üçün əsl comərdlik
nümunəsi göstərdi, sevgisini əsirgəmədi. “Əsəd bəy çox qəribə,
qeyri-adi adam idi, – Jö sonralar yazacaqdı, – hamı kimi deyildi.
Onu anlamaq və içini görmək çətin idi...”
Elə o günlərdə də “Herenhof” kafesində Herta Pauliyə rast
gəldi. Herta, onu uzaqdan-uzağa tanıyırmış, özü yaxınlaşdı,
tanış oldu, həyatının tarixçəsini danışdı: aktrisadı, Maks Rey-
nhardtla Berlində işləyib, nasional-sosialistlər hakimiyyətə
gələndən sonra Vyanaya qayıdıb; həm də yazıçıdı, kitab ya-
zır; üstəlik, ədəbi agent kimi çalışır, kitabların satışıyla məşğul
olur, Üçüncü Reyxin qadağan elədiyi yəhudi yazıçıların
əsərlərini çap eləmək üçün “Avstriya yazışması” adlı koope-
rativ nəşriyyat qurub, əgər Əsəd bəy arzu eləsə, kooperativin
üzvü ola bilər.
Əlbəttə, niyə olmasın ki?!. Şübhəsiz, Herta artıq bulvar
qəzetlərində yazılanlardan Əsəd bəyin başına gələnləri bilir.
“Əsəd bəy, sizinlə tanışlığa can atmağımın daha bir səbəbi
də var: Alfred Nobel barədə kitab yazmağa hazırlaşıram,
onun Bakı həyatıyla, həm də Bakı neftilə bağlı sizin məslə-
hətlərinizə ehtiyacım var”.
“Bakı... – Əsəd bəyin baxışlarında xatirə dumanı peyda
oldu. – Alfred Nobel atamın dostuydu, sıx əlaqələri vardı. Bu
barədə sizə danışaram”.
Hertanın kifayət qədər yaraşıqlı qadın olduğunu Əsəd bəy
indi sezdi. Həmin gündən onunla ünsiyyəti Erikadan sonra
dözülməz boşluq yaranmış həyatına müəyyən məna gətirirdi.
Herta gündüzlər kooperativlə bağlı işlərlə məşğul olur, ax-
şamlar “Herrenhof” kafesində Əsəd bəyin masası arxasında
yerini tutur, onun Qafqaz həyatı, Bakı nefti, gənc Stalinin
macəraları, atasıyla ağlagəlməz səyahətləri barədə danışdıq-
larına sonsuz maraqla qulaq asırdı. “Əsəd bəyin danışdığı
hekayələr, – sonralar yazacaqdı, –
çox vaxt nağıl kimi səslənirdi və
onun qələmə aldıqları kimi uydurma idilər”.
451
***
Amma bütün bunlar – yazı prosesi də, Hertanın ünsiyyəti
də, “Herenhof” kafesinin qaynar, səs-küylü mühitdə
günlərinin ancaq yarısını doldururdu. Leo evə qayıdanda Eri-
kanın yoxluğunu əzabla duyur, ümidsizlikdən ağlını itirmək
dərəcəsinə çatırdı: deməli, həyat heç nəyi havayı vermirmiş, tale-
Dostları ilə paylaş: