D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   290
Folklor, Mifologiya, Etnoqrafiya
hakimiyyət  strukturunda  ancaq  iki  cəhətə  görə  başa  keçmək  – 
vəzifə almaq mümkün idi: düşməni məhv etməklə və kasıblara 
səxavət göstərməklə. Bəs hakimiyyət Qazan bəyə çatandan sonra 
o, Qalın oğuzu hansı prinsiplərlə idarə etməyə başlayır? Qazan 
bəy Bayandır xanın yolunu davam etdirmir, onun idarəçilikdəki 
uğurlu prinsiplərindən üz döndərir. İlk baxışda orijinal görünən, 
ancaq barbar bir adətlə öz xanlığını təsdiqləməyə çalışır. «Üç ox 
və Boz ox tayfaları bir yerə toplaşanda Qazan adət üzrə evini ta-
lan elətdirər, şey-şüyünü bölüşdürərdi» (Kitabi-Dədə Qorqud, s. 
221). 
Epos boyu İç oğuz və Dış oğuz adıyla işlənən tayfa birliyinin 
mifik bölgü ilə verilməsi (Üç ox və Boz ox) göstərir ki, «yağ-
malanma» adətini Qazan bəy «icad» etməmişdi, qədim dövrlərdə 
daha çox ömrünü at üstündə keçirən, yurddan-yurda yürüşlər edən 
köçəri türklərin başçıları topladıqları qənimətlər yığılan çadırı ta-
lan etdirməklə, döyüşçülərini özlərinə bağlayar, gələcək yürüşlərə 
ruhlandırardılar. Lakin oturaq həyata keçəndən sonra ocağın, evin 
hər daşı türk üçün müqəddəs sayılmış və bu halda Bayandır xa-
nın məclis çağırması, hərəyə bir il ərzində ölkənin tərəqqisi üçün 
gördüyü işlərə görə mükafatlar verməsi yeni idarəçilik üsuluna 
keçiddən xəbər verirdi.
Deyilənlərdən belə nəticə çıxır ki, sonuncu boyda Bayandır 
xan  dünyadan  köçmüşdü.  Onun  yerini  tutmağa  çalışan  Qazan 
bəy igidliyi ilə ad-san qazansa da, Qalın oğuz elinin bir qanadı-
nın qanını bədənində daşısa da, siyasətdə hələ naşı idi. Bayan-
dır  xanın  qoyduğu  prinsipləri  uğurla  davam  etdirmək  əvəzinə, 
təkcə  ətrafındakılara  –  yaxınlarına  yarınmaqla  köhnə  ənənəyə 
qayıtmağa  can  atırdı.  Divanına  Dədə  Qorqud  sayaq  müdrikləri 
toplamaqdansa, oda su töküb söndürənləri deyil, bir az da qala-
yanları çağırır və İç oğuz bəyləri ilə Dış oğuz bəyləri arasında 
ayrı-seçkilik  yaranmasına  şərait  yaradır.  Hakimiyyətdə  həmişə 


18

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin