D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
ağlına, bacarığına və igidliyinə görə öz yanında yer verən Bayan-
dır xanın əksinə olaraq, o, böyür-başındakı kütbeyinlərin təkidi 
ilə “evinin talanması”nı Dış oğuz bəyləri olmayan vaxtda keçirir. 
Doğrudur, boyda Qazanın bir dəfə də olsun xan kimi təqdiminə 
rast gəlmirik. Əksinə, talanma adəti təsvir olunan epizodlarda o, 
heç bəy kimi də təqdim edilmir, sadəcə, Qazan adıyla hadisələrin 
mərkəzində durur. Xanlar xanı Bayandır isə heç bir boyda «xan-
sız» nəzərə çatdırılmır. Ola bilsin ki, hələ Qalın oğuz elinin qu-
rultayında onun varisliyi (Bayandır xanın oğlu olmadığına görə el 
ağsaqqallarının razılığı ilə hakimiyyətə kürəkəni keçə bilərdi) – 
xanlığı təsdiqlənməmişdi. Ona görə də «doqquz tayfanın başçısı» 
Alp Aruzun da iştahından hakimiyyəti ələ almaq keçirdi. Əvvəlki 
boylara görə, bu vəzifəni tutmağa daha çox Qazanın mənəvi haq-
qı çatır. Ona görə ki, Bayandır xanın yeganə övladı – varisi  Bur-
la xatunla ailə qurmuşdu, döyüş uğurları ilə də bütün bəylərdən 
seçilmişdi.  Lakin  oğuzlarda  hakimiyyətin  atadan  oğula,  yaxud 
qıza keçməsi şərti xarakter daşıyırdı. Əsas o idi ki, varis övlad 
qabiliyyəti, ədaləti və ağlı ilə həmin vəzifəni tutmağa layiq ol-
sun. Qazan özü də bunu yaxşı bilirdi. Bu səbəbdən də boyların 
birində oğlunun yetkinlik yaşına çatmasına baxmayaraq, şücaət 
göstərməməsindən bərk narahatçılıq keçirirdi: «Sabahkı gün vaxt 
gələr, mən ölüb sən qalanda taxt-tacımı birdən sənə verməzlər,- 
deyə sonumu andım, oğul! - deyirdi». (Kitabi-Dədə Qorqud, s. 
167). 
Bütün bunlar onun sərkərdəliyindən irəli gəlirdi. Qazan bəy, 
ilk növbədə, döyüşçü – düşmən başı kəsən, yağı qanı tökən, qa-
lalar alan strateq idi. O, düşməni yerdən qalxan tozdan tanıyırdı. 
Lakin  dövlət  idarəçiliyində  döyüş  meydanlarında  olduğu  qədər 
usta deyildi.
 İkincisi, sual doğur: İç oğuza «talanda iştirak etmədikləri» 
üçün Dış oğuz dönük çıxanda Dədə Qorqud hardaydı? Oğuzun ən 


19

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin